هنر بلوچی دوزی در ایران -9
1- یسکوت دوچ ( beskoet doc ) از لوزی های منتظمی تشکیل شده است .
2- ئک ( tekk ) بمعنای گل است و طرحهای مختلف دارد که ساده ترین آن لوزی است که درون آن 6 دایره کوچک مثل پرچم گل وجود دارد .
3- نه آدینکی ( noh adenki ) طرح 9 آئینه در سرباز و لاشار دوخته میشود و گل آن از 9 آئینه که گرد هم هستند تشکیل میشود .
4- سر طائوس( sarta us ) شکل ضربدری دارد که در زوایای حاد بالا و پائین حروف n قرار گرفته است .
5- گل سرخ بشکل علامت + و توخالی است که بر رئوس آن به سمت داخل مثلث کوچکی وجود دارد .
6- قلب جوانان طرح جدیدی است از 4 شکل در قالب قلب که لوزی گونه مشرف به آئینه وسط هستند و به آن قلب هپوکان نیز گفته میشود .
7- کیچی دوچ ( keci doc ) کیج نام شهری در بلوچستان پاکستان است و از مهمترین مناطق سوزن دوزی است .
8- کوه بندر شبیه سه آدینکی است و از لوزی هایی که بر رئوس و وسط آن آئینه گردی بکار میرود تشکیل شده است .
ب- طرح های مرکب
انواع طرحهای مرکب بلوچی دوزی شامل :
1-سراوانی دوچ sarawani doc طرحی که اولین بار در منطقه سراوان دوخته شد و اولین دوختی است که بر پارچه 6 تاری طرح ریزی شد و ترکیبی از نقوش مرکب ( نال – سیاه و سفید یا گور چم – روچ بر – بئنو ) است .
1- کوئه دوچ kweta doc شامل نقوش ( کپ نال – گورچم – جالار – شیرگو ) است و از زیباترین و معروفترین نقوش کویته پاکستان هم محسوب میشود .
2- هفتصد آدینکی haft sad adenki طرحی از پلیوار و آئینه است خطی افقی که با خطوط ریز عمودی پوشیده شده و خطوط بزرگتر بصورت 90 درجه بشکل صلیب عمود بر آن است .
3- گل بادام طرحی شبیه بته جغه است که اطراف آن را نقش ( حان گل ) تزئین کرده و درون آن نقش بادام است .
4- ئک زرافشان ( گربند ) tekk zarafsan -garband چهار شش ضلعی است که هر کدام از دو متوازی الاضلاع تشکیل شده و بشکل گل رئوسشان حول یک محور قرار دارد و در فواصل میان آن خطی است که بر سرش 3 زائده است و کل طرح شبیه گل است .
5- تلو موسم talu mosom از 8 مثلث تشکیل شده که دو به دو بشکلت علامت + قرار دارد .
6- کپ نال kappnalطرح لوزی که درون آن دو لوزی کوچکتر است و فواصل بین لوزی بزرگ و کوچک با ( جالار ) پرشده است .
7- بال کبوتر لوزی است که در هر راسش اشکالی بصورت بال 3 پر قرار دارد و وسط آن خطی است و به هر ضلع لوزی خطی عمود شده است .
8- پاد ننک pad e nanok طرح جدید منطقه سرباز و راسک است از 4 مکعب و مستطیل ساخته شده و بشکل + کنار هم قرار گرفته اند .
9- تاج پادشاه شبیه تاجی است که در پایین به دو خط موازی متصل شده است .