مریم وبلاگ

ب- انواع سوزندوزی سنتی سیستان و بلوچستان

همانطور که قبلا گفته شد دو گونه دوخت در این استان رایج است که با نام «خامه دوزی – بلوچی دوزی مشهور میباشد که انواع نقوش خامه دوزی سیستان شامل حصیر دوزی – تور دوزی – خامه کش- نرگس – بته جغه است [1]» محصولات خامه دوزی بیشتر برای دوخت و تزئین عرقچین – رومیزی – شنل – روتختی و دستمال سفره کاربرد دارد و بلحاظ نوع نقش اندازی تفاوت چندانی با بلوچی دوزی ندارد فقط در خامه دوزی از نخ های ابریشمی یک تا دو رنگ استفاده می کنند و زمینه پارچه در برخی از نقاط خالی از دوخت است این نوع دوخت مانند شماره دوزی میباشد در سیستان و بلوچستان دوخت هر منطقه با مناطق دیگر متفاوت است و در هر جا نام خود را دارد از انواع دوختهای بلوچی دوزی می توان به دوخت « چوطل دوزی – آسان تانکه – بالمدک – کپ وجلت – محسم سندکی – چکن و پرکار لاهاری و پرکار و.. اشاره کرد چوطل دوزی بیشتر در سراوان و گشت رایج است و دوختی بخیه ایی با ظرافت بالا است و در ردیفهای مختلف دوخته میشود که کمترین آن 6 ردیف است و ردیف ها باید جفت و بسته به نظر فرد انتخاب شود در این نوع دوخت نقش های حاشیه ایی هم استفاده می کنند که در این صورت با توجه به حواشی بکار رفته اسم و قیمت آن هم مشخص میشود از دیگر دوختهای بلوچی دوخت ( آسان تانکه و پیت ) است که در سراوان رواج دارد و برای تزئین جامه زنان بکار می رود و شبیه شماره دوزی است همچنین دوخت ( بال مدک ) در روستایی از سروان بنام ناهوک دوخته میشود که دوختی دشوار است و غالبا قیمتی گزاف دارد دوخت ( کپ و جلت ) در منطقه سراوان  دوخته میشود و جذابیت خاصی داشته و از کنار هم قرار گرفتن خطوط موازی که از وسط دو نیم شده بوجود آمده و برای دوخت آن از رنگهای قرمز و قهوه ایی استفاده میشود بطوری که چند خط موازی با یک رنگ و به همان اندازه با رنگ دیگری دوخته میشود خطوط موازی در هر رنگ 3 الی 5 عدد است که اگر ( جلت ) را بصورت 7 و 8 های منظم در آورند به آن ( دوخت کپ و جلت ) می گویند که بیشتر در پائین لباس یا دامن استفاده میشود که حتی برای جذابیت بیشتر به آن آئینه هم اضافه می کنند ( جلت ) در بخش پیش سینه بصورت لوزی دوخته میشود دوخت بلوچی دوزی برای تزئین بسیاری از تولیدات هنری این منطقه کاربرد دارد که اصلی ترین آن تزئین البسه زنان بلوچ است و در کنار آن برای آرایش انواع سجاده – سفره – پرده – کوسن استفاده میشود انواع فرآورده های بلوچی دوزی در قطعات تزئینی جامه زنان – کریشی – محصولات جدید – نوارهای سوزندوزی شده می باشد این نوع دوخت برای البسه زنان با اسامی محلی نامگذاری شده است مانند ( زین ) یا ( زیگ –جیگ ) به معنی پیش سینه است – ( گوامتان ga am tan    ) در زیر پیش سینه تا جلوی دامن قرار می گیرد و بطول 65 سانتی متر است و شکل مستطیل و مثلث را دارد – سر آستین یا (آستینگ –asting ) که همان آستین است که در دو قطعه دوخته میشود – پاچک یا پانچک که آن هم برای تزئین سر آستین میباشد سوزن دوزی کریشی یا قریشی برای تزئین روسری – کناره چادر بکار میرود و نخ مورد استفاده آن از جنس کاموا – ابریشم می باشد که البته با قلاب بافته میشود در کار تهیه سوزن دوزی بلوچ دو نوع کار وجود دارد که بنام ( خرد کار – پرکار ) مشهور است پرکار همان ظریف دوزی است که سخت بوده و زمان زیادی صرف آن میشود و نقوش در آن بسیار ریز و ظریف است اما خرد کار از بخیه های درشتی تشکیل شده و به نسبت ارزان تر است[2] ».