مریم وبلاگ

مکتب هرات :از جمله مواردی که باعث پیشرفت این مکتب شد وجود کتابخانه ایی بود که شاهرخ ساخت و هنرمندان را از تبریز و سمرقند و شیراز به هرات آورد . امتیاز آن بیشتر ظهور بر خی از نقاشان معروف و تمایل نقاشان به دقت در تولید نقاشی و تعداد رنگها و تناسب به کار رفته در کار آنان بود .در واقع در این مکتب نقاشان دقیق بودند و نازک کاری و تعدد رنگها و انسجام و تناسب آن و کثرت استفاده از رنگ طلایی و پوشاندن زمینه به گل و گیاه و بته است در این دوره ریزه کاری و ظرافت در بناهای ساختمان دیده میشود وافق محدود شیراز هم در ان بکار میرود و آسمان باز با ابر های زیبا و در ختان سر به فلک کشیده در آن نقاشی میشد شخصیت ها در طول اثر قرار دارد و با ظرافت است پرداختهای ظریفی در ابر و صخره و انسان و حیوان به چشم میخورد و حرکت و فعالیت انسان و حیوان مشهود است در مکتب تبریز و شیراز شاهد مناظر تکراری هستیم که خالی از تنوع است اما در مکتب هرات تصاویری است که در هر گوشه آن تصاویری از گیاه و جانور با ظرافت ترسیم شده و یا منظره با انواع گل و گیاه به چشم میخورد و همچنین اسبان و پرندگان در کمال مهارت ترسیم شده و خطوط خشک مغولی تبدیل به انحناهای نه چندان دقیق شیراز شده و در مکتب تیموری به اوج زیبایی و دقت رسید جانوران در حالت واقعی در حال حرکت و سخن گفتن و آب خوردن از چشمه ترسیم شده و خشک و قرار دادی نیست تزئین بناها در مکتب هرات بیشتر و زیباتر با گره ها متنوع شد و تزئین لباس های فاخر آنان و دشتهای پر گل حاکی از ایرانی بودن آنان است در چهر ها پرداخت میشد و ترسیم حیوانات شبیه به آناتومی واقعی است در این مکتب هدایایی مانند قالی را میبینیم که بسیار ظریف ترسیم شده این مکتب از نیمه دوم قرن 9 از سایر مکاتب تیموری جدا و به صورت مستقل در آمد زمان و مکان در نزد هنر مند این مکتب کاملا مستقل و انتزاعی بود مثلا در تصاویری که شب را نشان میدهد برای بیان شب از شمع و مشعل استفاده میشد و مکان های نزدیک با نور روشن و نقاط دور تر با نور تیره و ستارگان منظره شب را تداعی میکردند در دوره تیموری و در سایه هنر مندانی مانند بهزاد در ابتدای حکومت صفوی بود که این مکتب با نام مکتب تبریز 2 به اوج کمال رسید .

 از آثار با ارزش این دوره شاهنامه خطی برای محمد جوکی فرزند شاهرخ – دیوان اشعار سلطان حسین بایقرا – شاهنامه بایسنقری .

از علایم مکتب هرات که بعدها پایه ریز مکتب نقاشی صفوی بود عبارتند از :

در نحوه تنظیم رنگها پیشرفت نمود و رنگهای مکمل به کل علمی به کار رفت

در کاربرد رنگ قرمز کاهش یافت و رنگهای ظریف قهوه ایی مشابه اروپایی تنوع یافت و رنگهای خاکستری مایل به آبی – ارغوانی – سبز – صورتی با استعمال موثر سیاه و سفید خالص بود و رنگ آبی غالب بود

ترکیب بندی ها استادانه و بلند پروازانه بودند و اندازه پیکره ها کوچک است و از شلوغی بیش از حد تصویر با نهایت مهارت پرهیز شد

تنظیم فضای اثر تحسین بر انگیز و حالت سنجیدگی همه جانبه در نقوش قالی – آسمان – معماری دارد

تعادل از طریق ارتباط بین متن و تصاویر است

نشانه هایی از پرسپکتیو نمودار است ولی نفوذ غربی ندارد

در طراحی پیکره ها تنوع زیادی در حالات و حرکات وجود دارد

واقع گرایی دقیق در طراحی حیوانات و درختان و گلها دیده میشود حتی در چهر ها انسان ها هم رعایت شده ولی چهر ها بی حالت بوده و سنت طراحی چهر ه بیشتر بر قاعده خشک و ثابت گذاشته شده است

از طبیعت گرایی تا حدی استفاده شده که هدف اصلی آن تزئین است

دستها و پاها چندان دقیق رسم نمیشد ( مانند گذشته )

گستردگی حرکات که در ساخت تصاویر یزرگ است کمتر به کار رفت و قدری تنزل در دامنه کار دیده میشود و بیشتر در خور مضامین داستان عاشقانه – عارفانه – نمایش زندگی های درباری است .

 

هنر مندان مکتب تیموری : کمال الدین بهزاد – متولد هرات – قرن 9 – پایه گذار مکتب هرات در زمان بایسنقر میرزا و تبریز2 در زمان شاه طهماسب صفوی در تبریز

مدیر کتابخانه سلطنتی – آثار او رقم دارد .

بهزاد در رنگ امیزی و دانش خاص آن و حالات مختلف نفسانی در تصاویر مهارت داشت و در ترسیم اشکال و بناها و مناظر طبیعی معجزه کرد در تصویر کردن صحنه های جنگ استاد بود ویژگی های او شامل :

درستی و دقت در اجرای خطوط – نمایش وضع چهره ها و قیافه اشخاص توسط رنگ – حرکات و مفهوم بودن اشارات تصویر – ظرافت در ترسیم درختان گلها و دور نماها و اشعه خورشید و ابر ها – رنگهای متنوع و توافق رنگها با هم و رنگهای سرد مانند سورمه ایی و سبز و فیروز ه ایی و زیتونی و زرد و قهو هایی و طلا و نقره – روحانیت خاص در آثار او بویژه توجه به دراویش – چهر هگشایی و صورت گرایی خراسانی ه جای چشم و ابرو ی مغولی – ریزه کاری خاص و دقت در نگاره نقوش بناها و دیوار و گلهای تزئینی مجالس مصور و آرایش البسه – نمایش زندگی روزمره و زندگی روستایی – ترسیم صورت ها با تعبیر حالات و احساسات روحی .

 

شاگردان بهزاد : جمال الدین میرک اصفهانی – ملا یوسف – مقصود دوست – مظفر علی – ملا درویش محمد – رستم علی – حیدر علی – خواجه عبدالعزیز – قاسم علی – سلطان محمد – بهرام قلی .

 ادامه دارد...