مریم وبلاگ

نقاشی دوره مغول : در قرن 7 با حمله مغولان به ایران حکومت سلجوقی از بین رفت و با قبول اسلام هنر ایران بار دیگر قوت یافت پیشرفت ملوک الطوایفی در ایران باعث انقراض دولت هولاگو گردید و دولت مغول سر نگون شد و دولت های محلی اعلام استقلا ل کردند مانند دولت آل مظفر در فارس و کرمان در قرن 8 و دولت جلایریان در عراق .

با نابودی حکومت آخرین خلیفه عباسی توسط هلاگو خان سلسله ایلخانی رسما در ایران برپاشد و ترکستان به دست مغولان افتاد و با استفاده از مسیر جاده ابریشم هنر مندان چینی به تبریز آمدند و هنر دوره مغول روند تکاملی خود را طی کرد غازان خان تبریز را مرکز علم و هنر قرار داد و در نتیجه هنر کتاب آرایی هم با خط نسخ و کوفی رونق یافت هنر ایران قبل از تسلط مغولان خصوصیات هنر ترکان سلجوقی را داشت و ایرانیان به تصویر صورت انسان کمتر تمایل داشتند و مناظر طبیعی و زندگی را بیشتر ترجیح میدادند این دوره از دوران بارور شعر ایران است که در آن نقاشی به اوج رسید سبک تزئین از نظر رنگ امیزی غنی شد و نقوش آرایش انبوه تر شد و سطوح صفحات را پوشامند به شکلی که برخی از خطوط بصورت کامل در زیر نقوش آرایش پنهان گردید رئوس فصول و نقوش در حواشی صفحات را به شکل تزئین میکردند که متون را از هم جدا میساخت و تزئین ان شباهت زیادی به کاشی کاری لعابی و گنبدو ایوان داشت .در آثار این دوره نفوذ هنر چین دیده میشد و قدیمی ترین آثار این دوره در دو مرکز تبریز و مراغه رقم شد در این دوره پاره ایی از عوامل تازه مانند ابر های چینی و مواج – تنه درختان پیچیده و گره دار – صخر های تیز و دشتهای بریده و یکنوع منظره سازی نا مانوس در هنر ایران بکار رفت که نفوذ سبک شرق دور را نشان میداد به علت گرایش بر خی از شاهان مغول به دین مسیح پاره ایی از عناصر مسیحی و بیزانس هم در نقاشی ایران وارد شد که بیشتر در طریقه نمایش چین لباس و سایه های اندک در انتهای قلم گیری هاست هنر مندان ایرانی از علاقه شاهان به هنر نقاشی استفاده کردند و به مراغه و تبریز آمدند و مکتب تبریز 1 را در عهد ایلخانیان پایه گذاری کردند .

مکتب تبریز 1( مکتب ایرانی مغولی ): این مکتب اولین مکتبی است که ایرانی است و در تبریز و سلطانیه و بغداد رواج یافت در زمان غازان خان و وزیرش خواجه رشید الدین فضل الله همدانی کتابخانه ایی در تبریز دایر شد که در آن هنر مندان گرد امدند و نسخ خطی بیشماری در آن مصور گردید از جمله کتاب جامع التواریخ رشیدی که در ان تاثیر هنر چین بخوبی دیده میشود از امتیازات این مکتب پرداختن به ترسیم گیاهان است که در ان تناسب در کشیدن اعضای صور حیوانی رعایت میشود و دقت زیادی در ان بکار رفته است این روش تا حدی از مکتب سلجوقی دور شده زیرا در آن مکتب به طبیعت زیاد پرداخته نمیشد کشیدن ابرهای چینی – ترسیم صور حیوانات افسانه ایی – روحیه سلاطین و جنگجویان و تهاجم در آثار آنان دیده میشود .

 

علایم مکتب تبریز 1 : پوشاک سر مردان جنگی بود که چند قسم کلاه داشت و کلاه زنان با پر بلند تزئین میشد

خطوط منحنی که در مکتب سلجوقی کمتر بود در این سبک زیاد است

در طراحی انسان و حیوان تحرک زیاد است اماد ر سبک سلجوقی سکون و آرامش دیده میشود .

پوشاک در نگارگری مکتب تبریز 1 بسیار مجلل و فاخر و نقوش ان ابلق و گلدار است .

دستارها یک گونه است و فقط دستار شاه فرق میکند.

در آثار مکتب تبریز 1 قلم گیری با درشتی و نازکی اثر تغییر میکند و در جایی اغراق میشود و حتی سایه های کمی هم در انتهای قلم گیری دیده میشود .

پیکرها با پیچ و خم های متنوع طراحی شد و نمایش اسبی که از پشت تصویر شده تلاشی است برای نمایش و ایجاد پرسپکتیو و فضای دو بعدی .

مینیاتور های این دوره نه تنها موضوع یا شعری را بیان میکند بلکه جامعه شناسی خاص را هم الغا میکند مانند حالت بهشت را که توسط ترسیم ابر و کوه و درخت را تداعی میکند حتی برای ایجاد عمق بیشتر در تابلو و اهمیت بیشتر به فضا آسمان را تماما طلایی میکردند .

 این دوره مصادف با دوره قطع بزرگ کتاب است که معرف کارگاهی بود که رشیدالدین فضل اله در نزدیکی تبریز بر پا نمود .

 

نقاشی دروه تیموری : تیمور با تسلط بر سمرقند و خوارزم و خراسان عازم شیراز شد و به حکومت آل مظفر خاتمه داد بعدها با جانشینی شاهرخ حکومت به دست حکومت او افتاد و او با تعمیر خرابی ها به آادانی پرداخت پس از شاهرخ الغ بیک به شاهی رسید که سلطانی عالم و دانشمند بود و بعدها سلطان حسین بایغرا حکومت را بدست گرفت و در زمان او بود که کتابخانه ایی بزرگ تاسیس شد و حسین علی شیر نوایی به وزارت رسید دوره حکومت تیموریان در زمان بایسنقر میرزا پسر شاهرخ از دوره های باارزش هنری ایران است زیرا او بانی زیباترین مکتب نگارگری و خوشنویسی ایران است و با حمایت او 40 تن از هنر مندان کتاب آرا به رهبری مولانا جعفر تبریزی ه نسخه سازی کتب خطی مشغول بودند هنر در تمام زمینه ها شکل یافت و معماری با برترین طرح ها اجرا شد و کاشی کاری و موزائیک کاری با آجر و گچ تکامل یافت جلد سازی پیشرفت نمود و خراسان مقر حکومت بایسنقر شد و خط نستعلیق توسط میر علی کاتب تبریزی اختراع گردید از آثار با ارزش این دوره دیوان خواجوی کرمانی – حافظ – دیوان جامی – دیوان امیر علیشیر نوایی – خمسه نظامی – گلستان سعدی است .

 همزمان با سلطنت آل جلایر در شیراز و شاه ابوالاسحاق اینجور 744-758 و پس از ان آل مظفر مکتب شیراز بنیان نهاده شد و در دوره تیموریان دو مکتب هرات و شیراز بوجود امد .

برخی از آثار دوره تیموری در شیراز ساخته شد مانند گلچین هنری برلین – شاهنامه سلطان ابراهیم که از میان آثار این دوره آثار ی هم ساخته شد که متاثر از هنر چین بود مانند تصویر پرنده ایی روی درخت کاملیا که ریشه ان متعلق به دوره مینگ است ( نفوذ هنر چین در این دوره پیوسته ادامه دارد )

از خصوصیات این دوره کشیدن جزئیات بطور طبیعی و ترکیب بندی نگاره ها به صورت آزاد تر است و جود عناصری مانند در ختان و ابر ها و گیاهان بسیار به کار میرود و جزئیات ظریف نگاره ها ایرانی بطور طبیعی با لطافت حروف چینی و یا رنگهای جوهری خلق شده است در آثا راین دوره رنگهای درخشان و مناظر بهاری پدید ار است و در نقاشی اندازه مناسبی برای پیکره ها و رابطه مناسبی بین تصاویر و متون بوجود آمد کاغذها نازک شد و خطوط قوی و ترکیب بندی ها گیرا شدند و رنگها درخشش بیشتری یافت .

 ادامه دارد....