مریم وبلاگ

دوره خوارزمشاهی دوره مهمی از لحاظ حکومت زن بر ایران است مغول سنت احترام و اهمیت نسبت به زن را بر زمینه مطلوب و استواری که در طول دو قرن و نیم در ایران فراهم شده بود، گسترد در واقع عصر مغول  عصر برابری زن با مرد است زیرادر زمان مغول بنا بر سنت و آداب و رسوم آنها زن در قبیله دوشادوش مرد کار میکرد، از حقوقی تقریبا مساوی با او برخوردار بود و هیچ فعالیتی به تنهایی اختصاص به مرد نداشت شغل مرد محدود بود ولی کار زن نامحدود بود.در زمان مغولها همسر اول  بمنزله بزرگتر سایر زنان و در مورد خوانین بمنزله خاتون مهمتر و برتر و بعدها در نزد سلاطین بمنزله ملکه بوده است.در دوره ایلخانی و پس از رسمی شدن دین اسلام در نزد این سلسله مهریه نیز متداول گردید که در بین سلاطین و شاهزادگان و امرا مقدار آن بسیار زیاد بوده است در کل عصر مغول زنان درمورد حقوق مادی و تملک ثروت و املاک می توانستند با مردان برابری کنندبخصوص که در دوران اولیه تکوین حکومت در گرداندن چرخ های اقتصادی جامعه ایلی نقشی مهمتر و برتر از مردان را برعهده داشته اند آثار هنری به جا مانده از عهد مغولان و تیموریان نشان از فرهنگ تلفیقی   از آداب و سنن جامعه ایرانی کهن ، جامعه اسلامی ، جامعه قبیله ای مغولان و برخی سنتهای جامعه چین را نشان میدهد که از طریق مغولان وارد ایران شده بوداز این دوره تا اواخردوره صفویه هیچ تصویر طبیعی و محسوس از ایشان در هنر ارائه نمی شود و زن نه تنهافاقد هر گونه نمود تزئینی است بلکه به سمبل و نمادی از یک سلسله مفاهیم ذهنی تعبیرمی شود برای شناسایی موقعیت اجتماعی و اعتقادی نسبت به زنان دوره صفویه شناسایی تاثیرات دوره قبل ایران مهم است زیرا حضور مغولان در ایران زمینه ساز پذیرش عموم نسبت به سنت ترکان شد تا جائیکه  پس از حمله مغول از فشار جامعه پدرسالار بر زنان بطورمحسوسی تقلیل یافت  اما بتدریج که قدرتمندان جدید با فرهنگ پدرسالاری ایرانیان آمیخته شدند بار دیگر موقعیت زنان نزول کرد وباتشکیل سلسله صفویه زنان ایران وارد دوره جدیدی از حیات خود شدنددر این زمان به تدریج از فعالیت زنان کاسته و سوارکاری و تیراندازی به فراموشی سپردهشد چادر و روبنده انداختن از زمان شاه طهماسب رواج یافت بیشتر نمود تاریخ هنر نگارگری عهد صفوی تاریخی پر تحول و تنوع است ومقطعی از تاریخ هنر ایرانی است که بصورتوسیع و گسترده بر دوره های بعدی خود اثر می گذاردسنتهای نگارگری ایران  صفوی چهره ایکاملاً دگرگون از زنان را ارائه می دهند که دیدی ملموس و طبیعت گرایانه نسبت به محیطاطراف و من جمله نسبت به زنان دارد همچنین  از زن دوره افشاریه آثار زیادی برای مطالعه در دست نیست و به احتمال زیاد ادامه دوره صفوی است اما زن در دوره زندیه با ادامه موقعیت اجتماعی زنان دوره نادر مجالی برا ی مطالعه می یابد تاریخ زندیه همچنان تاریخی مذکر بوده و سنت های جامعه پدرسالاری هنوز بهقوت خود باقی بود و این وضعیت تا دوره قاجار ادامه یافت [1]در جامعه پدرسالار عهد قاجار زن نه تنها مقام و منصبی نداشت، بلکه حق هیچ گونه مشارکت در زندگی اجتماعی هم نمییافت و حتی  بحث مشاغل برای زنان در این دوره منظور مشاغلی است کهزنان به جهت نیاز مالی و گاه از سر تفنن در منزل انجام می دادند وهیچگاه نمی توانستموجبات ارتباط اجتماعی را فراهم کند البته منظور زنان شهری است نه زنان روستاییکه الزاماً در امر کشاورزی و دامداری فعالیت داشتندشغلی که در این دوره زنان بسیار به آن میپرداختند و در نقاشی ها به جا مانده است حرفه مطربی و رقاصی بود که البته آوردنمطرب و رقاص بیشتر در انحصار دربار بود در اواخر این دوره، موضوعات نقاشی تغییر کرده و به موضوعاتی متنوع  تبدیل شد و در اینمیان تصویر زن نیز مورد تحول قرار گرفت و با مادیت بخشیدن به پدیده های زندگی، هویت زن نیز هویتی شعرگونه بدست آورد بیشتر این تغییر نگاه به شخصیت زنان این دوره  را باید در دوران صفوی وارتباط آن با کشورهای همسایه و روابط متقابل فرهنگی و هنری با غرب جست زیرایکی از موضوعاتی که مکرر مورد توجه نقاشان درباره فتحعلی شده بود زنانرقصنده و نوازنده است که غالباً برای تزئین و آرایش تالار به کار می رفته است تا جایی که  گاهی این نقوش اشکالی نمادین به خود گرفته و گاه به سمت طبیعت گرایی رفته است ولی تصویر زن هنر قاجار و بطور مشخص در صنایع دستیاین دوره عمدتاً تحت تاثیر هنر اروپاست و در نتیجه شخصیت و روحیات دیگری را بیان میکند که قرابت چندانی با زن ایرانی ندارد هر چند خصوصیات نگارگری ایران را هنوز درآن می توان دید بگفته خانم بیانی در این کتاب  قالیچه هایی که موضوع آنها را زنان زیبا تشکیل می دهند، در یک محدوده زمانی پنجاهساله که مصاف با برخی از رویدادهای اجتماعی ایران است، بوجود آمده اند از اهماین رویدادها در رابطه با قالیچه ها، اخبار و ارمفان هایی بود که مسافران ایرانی دربازگشت از فرنگ درباره زنان اروپایی با خود می آورندچگونگیزندگی زنان اروپا و هویدا شدن آنها با سر برهنه در کوچه و خیابان ، از شنیدنی هایآن زمان بودمخصوصاً وقتی این گونه تعاریف با عکسها و کارت پستالهایی  با تصویر زنان اروپایی همراه بودتصاویر تخیلی که نقاشان ایرانیاز زنان تصویر می کردند با اینتصاویر، تفاوت های زیادی داشت از این رو تصاویر چاپی اروپایی  موجبات حیرت و تحسینبسیاری را فراهم می کرد زیرا در آن زمان زن در ایران، در چادر و انواع روبنده محصوربود وشکل و اندامش کمتر به چشم می خورد...[2]».ادامه دارد...