مریم وبلاگ

فصل دوم - قالی شیخ صفی

در این بخش از تحقیق به توصیف ظاهری و باطنی این قالی می پردازیم که ابتدا توصیف ظاهری قالی را شروع نموده و در ادامه به مطالعه محتوای نقوش و طرح ان پرداخته خواهد شد- تصویر 7- .

الف- توصیف فرم و شکل  ظاهری قالی شیخ صفی

نام اثر : قالی اردبیل – شیخ صفی

محل ساخت : اردبیل  

نام بافنده : مقصود کاشانی

سال ساخت : 946 ه.ق

مواد ساخت : چله و خامه و تار و پود تمام ابریشم

نوع گره : فارسی نا متقارن

ابعاد : 51/10*34/5 متر

محل نگهداری : موزه ویکتوریا البرت لندن

شماره اموال موزه :272-1893 ( سایت موزه )

تاریخچه قالی :

در مورد تاریخچه این قالی آنچه بیان شده این است که از بین 200 تخته قالی مشهور صفویه یکی از معروفترین آن قالی اردبیل می باشد و به این علت قالی اردبیل نامیده شد که در مسجدی واقع در اردبیل و محل دفن شاه اسماعیل و نیای او شیخ صفی بدست آمد این قالی از لحاظ تاریخی مدرک مهمی است زیرا دارای تاریخ و امضا است و هسته مرکزی گروه قالیهای ترنج دار با سبک مشابه میباشد که با اطمینان آن را متعلق به اواسط قرن 16 میلادی می دانند یعنی 13 سال پس از سلطنت شاه طهماسب بافته شده است این قالی بر خلاف قالی های مشهور آن زمان طرح آرام دارد و فاقد تصویر است طرح و بافت آن با کلاله آویزان و قندیل آویخته تداعی کننده طرح گنبد مدور مقبره شیخ صفی است که دو قندیل طلایی از سقف آن آویزان بوده است این طرح بسیار مشهور بوده و به عنوان اولین نمونه مکررا در کشورهای مختلف مورد تقلید قرار گرفته است بطوری که نمونه نسخه برداری شده آن در منزل نخست وزیر انگلیس وجود داشته و حتی آدولف هیتلر نمونه ایی از آن را در دفتر کار خود در برلین داشت [1]این قالی مظهری از هنر و تفکر صوفیانه دوره صفویه محسوب میشود که تا سال 1893 میلادی در بقعه شیخ صفی قرار داشت تاریخ حکایت می کند که این قالی به سفارش شاه طهماسب برای تالار قندیل خانه شیخ صفی سفارش داده شده بود و برخی منابع ذکر کرده اند که شاه طهماسب به محض سلطنت در سال 930 ه.ق دستور بافت فرش را صادر کرد و این فرش در مدت 16 سال بافته شد نقشه ظاهری آن بر اساس تصویر سقف قندیل خانه طراحی شده و افرادی که وارد می شدند کف و سقف تالار را با یک نقش می دیدند این عمل تداعی کننده ذهنیت عارفان دوره صفویه مبنی بر وحدت وجود یعنی از فرش تا عرش می باشد .«گفته اند در سال 1893 میلادی بقعه شیخ صفی به تعمیر نیاز داشته که به این بهانه فرش را به مبلغ 80 تومان فروخته و از طریق تبریز به لندن انتقال دادند در آنجا توسط کمپانی زیگلر به شرکت برادران رابینسن فروخته و سپس با ترغیب ویلیام ماریس انگلیسی از بزرگترین طراحان پارچه بافی در همان سال به قیمت 2500 پوند به موزه ویکتوریا آلبرت لندن فروخته شد» (آژند,1387 :376 ) بنا به کیفیت مواد بکار رفته در این قالی این زیر انداز همچنان سالم و بدون هیچگونه تغیری در طرح و نقش و بدنه آن در همان موزه نگهداری میشود این قالی در فهرست  50 اثر شاهکار جهانی قرار گرفته است . ادامه دارد...