مریم وبلاگ

 بررسی کلی نقوش و نمادها در تمدن ایلام

نقوش هندسی بر سفالهای شوش با تمام خصلتهای عصر نوسنگی با عنصر زنانه در هم آمیخته است و دارای نشانه های از نظم می باشد و بیشترروحیه خانگی را نشان می دهد زیرا هنر اولیه این اقوام خانگی بوده است خطوط هندسی بسیار ساده و انتزاعی است که برخاسته از ذهن ساده اندیش این مردم بودو برخی از خطوط بیانگری خاص دارند مثلا : خط موازی شکسته که در دایره یا مستطیل محاط است و یا در کادر محاط نیست و معرف جریان آب می باشد – مثلثی که در میان شطرنج ترسیم شده نمایانگر کوه است – سطحی که خطوط مایل روی ان است نشانه زمین زراعتی است .

نقوش گیاهی سمبل طرز فکر و آیینی است مثل درخت سرو که در آین زرتشت مقدس بود و ان را نماد اهورا مزدا می گویند و با جاودانگی روح در ارتباط است و یا گل لوتوس در آیین میترا و یا درخت خرما و نخل و گل آفتابگردان که منسوب به میترا هستند و باور میترائیسم از روی نقوش صلیبی و اشکال متفاوت صلیب شکسته بر ظروف سفال ایلام بخوبی موید اعتقاد این مردم به این دین می باشد – درخت نخل سمبل بهار است در شوش و گلهای چند پر منسوب به خورشید هستند .

نقوش حیوانی با میترا در ارتباط بودند و بیشترین نقش حیوانی در سفالهای هزاره 4 ق.م در شوش نقش بز است که نمادی از نیروی زندگی و خالق انرژی است و بز و غزال به صورت نمادین می تواند در مکانهای بلند زندگی کند مثل کوه که نمادی از نمادهای مقدس آن کوه برای بز است – قوچ و بز و هر جیوان شاخ دار منسوب به آناهیتا شدهو برای کشاورزی و رشد گیاه یک سمبل است و ان یک سمبل ماه هم به جساب می آید بز به عنوان نگهبان درخت زندگی ترسیم شده و این حیوان نقش موثری در تامین اقتصاد داشته است بز در تمدن ایلام با باران – ماه و خورشید هم مرتبط بود و شاخهای خمیده بز کوهی و هلال ماه با هم در رابطه اند زیرا شاخهای بلند بز در نزول باران موثر بوده است در شوش بز کوهی مظهر فراوانی و رب النوع روئیدنی هاست – بین گاو و ماه از نظر تامین آب رابطه است و عامل دیگر بز است بزکوهی به آب و گیاه نیاز دارد و کوه منبع آن است و ماه نگهدارنده ان و هرجا که بز کوهی باشد نشانی از آب   گیاه است و شاخ ان ما را تدالعی می کند پس نقش شاخ بز کوهی به عنوان سمبل روی ظرف قرار گرفت زیرا بز سمبل آب است – پرندگان در نقوش شوش با نقش با ل در باورهای ایرانی نشانه صعود انسان به مقر خدایان است و مرغان دراز و لک لک و مرغابی نشانه نقش آب و اهمیت کشاورزی است عقاب سمبل قدرت و از سمبلهای اهورایی در دوره زرتشت می باشد و اسب نماد خورشید و شکار و جنگ است و در آیین ودا حامل ارابه خدایان بود و مار مفهوم مرگ و زندگی دوباره را با پست اندازی خود دارد .

نقوش انسانی که بیشتر در حالات خاص انتزاعی بر سفالها نقش شده موید نحوه بینش خاص مردمان دوره کهن ایلام است که بعدها در دورانهای نتاریخی ایلام بر مهرها و نقوش برجسته حک شد و بیشتر معرف خدایان و الهگان ایلام است .