تمدن عیلام در دشت خوزستان -7
برخی از مهرهای این دوره برای مهر و موم محفظه های سفالین ساخته شده اند و روی انها متون میخی که هویت صاحب مهر را نشان می دهد درج شده است که بر اساس صحنه های مختلف مهرها ی فوق سبکهای متنوع دارند مانند :
ý 1- سبک رایج هفت تپه که نقوش با برجستگی ملایم کار شده و شامل صحنه های پیش کشی هدایا ( هدیه بز یا آهو – خدایان و الهگان نشسته ) است که این نوع صحنه های پیش کشی از صحنه های سنتی و رایج خاورمیانه است که البته صحنه پیش کشی در ان حیوانی توسط یک موجود خیالی با بالاتنه انسان و پایین تنه اسب یا گاو است که به خدای نشسته هدیه می شود و این نقوش خاص هفت تپه متعلق به دوره ایلام میانی است
ý صحنه بعدی صحنه نیایشی است که افراد متفاوت در ان حضور دارند و لباس افراد با جزئیات کار شده و نقش این مهر ها شامل افراد و الهگان است که حالت دستها را در حالت نیایش نشان می دهد و بیشتر مربوط به نیایش 3 نفر یا بیشتر است در این نوع مهر ها موجودات خیالی پشت سر الهه قرار ندارد بلکه یک انسان با لباس خاص قرار دارد و در این نوع مهرها خطوط میخی هم دیده می شود – صحنه های مجالس نیایشی از صحنه های سنتی مهر هاست که در آن نیایش گری در حال دعا در حضور الهه نشان داده شده و افراد دیگر شفیع هستند و علایم و نقوش دیگر که مظهر خدایان و الهه ها هستند در این مهرها دیده می شود – این نقوش از هزاره 3 تا هزاره 1 ق.م تداوم داشت اما در هر تمدن و منطقه ایی روش خاص خود را در طراحی دارد ( وجود نقش نیایشگر پشت سر الهه در مهرها فقط منحصر به هفت تپه است ).
ý صحنه های الهه نشسته با علامت یا علم شبیه درخت که در دست الهه است و احتمالا رب النوع کشاورزی است این درخت از نوع سرو و نخل و چوبدست و گل یا میوه های مدور است و این نوع مهرها که بر آن نقش درخت هندسی مشابه گل و میوه مدور است که مربوط به نیمه اول و اواسط هزاره 2 ق.م می باشد .
ý صحنه الهه نشسته یا ایستاده با علم یا علامت ستاره که ستاره به عنوان رب النوع ایشتار و یا علامت خورشید می باشد وصحنه الهه با گرز که این آلت احتمالا عصای سلطنتی است .
ý صحنه الهه نشسته با علم سرنیزه یا چوبدست که این نقش خاص مهرهای هفت تپه در تمدن ایلام میانی است
ý صحنه الهه نشسته با انسان کوچک است که این نوع مهرها از دوره آوان تا هزاره 2 ق.م متداول بود .
ý صحنه الهه نشسته با حیوان روی زانو و الهه نشسته با میله و حلقه که حلقه علامت اقتدار سلطنتی است و این تزئینات مربوط به دوره سیماش – سوکل مخ می باشد از دوران ایلام اولیه .
ý صحنه الهه نشسته بر تخت به شکل مار که سر مار به شکل انسان است و معرف خدا ی رب النوع مار یا خدای چشمه آب است و تعدادی از مهر های آرامگاه تپتی آهار مربوط به این نقش است ( این صحنه قدیمی ترین صحنه های مهر های ایلام است که از دوره ایلام اولیه تا میانه نقش آن ادامه یافت )- ظاهرا به نظر می رسد که نقش تخت به شکل مار از صحنه های خاص ایلام است که در اواسط هزاره 2 ق.م در هفت تپه بکار می رفت .
ý صحنه الهه با موجودات قهرمان خیالی است که نیم تنه آن به شکل اسب یا گاو یا انسان است و یا قهرمانکه در حال کشتی گرفتن با حیوانات هستند .
ý صحنه الهه ایستاده با علامت علم و رعد و برق که علامت ان شاخه های زیگزاکی است .
ý صحنه الهه به همراه فرد برهنه که زن است و یا گاهی مرد که این نقوش مهر ها در دوره ایلام اولیه هم دیده شد .
برخی از مهرها شامل نقوش هندسی ( صلیب ) – گیاهی ( گل و برگ و درخت و میوه ) – نقوش صحنه های عمومی - حیوانی ( آهو –گاو – گراز – ماهی ) است که نقش ماهی بر مهر های ایلام اولیه هم دیده شد و تا هزاره 2 ق.م و ایلام میانه هم دیده می شود – تمام مهرهای هفت تپه به سبک ملایم و همواره با نقوش زاویه نرم و منحنی ساخته شده اند و بدن افراد و حیوان با نرمش کار شده و نقوش عمق زیادی ندارند و تنوع صحنه های این نوع مهرها در دوره ایلام میانی زیاد است که به 20 گروه تقسیم شده است – نقوش و صحنه ای مهرهای ایلام نشان دهنده بافت سنتی پرستش در ایلام است .