مریم وبلاگ

   1-دایره : در بین اشکال هندسی دایره ساده ترین شکل هندسی است که در مفاهیم فلسفی مظهر بودن است به عبارتی « دایره مظهر وحدت وجود بشمار می آید و در زبان سانسکریت کلمه ماندالا بمعنای دایره سحر آمیز است و ازلی ترین طرح مربوط به راز هستی است نقش دایره مظهر تمامیت است که خود را بشکل مارپیچ نمایان می سازد شکل مارپیچی که حرکت نوسانی داخل دایره است که گاه از بیرون به درون و گاه به عکس عمل می کند ... دایره و مارپیچ در مجموع نماد وحدت و کثرت و کثرت در وحدت است ... دایره را نماد عقل و مارپیچ نمادی از عشق است » (احمد امیر آقایی ,1384 :24 )در مکتب اسطوره شناسی گوستاو یونگ دایره نماد خورشید نزد اقوام کهن می باشد و دایره هشت پر نماد نیلوفر است که چهار کنش خود آگاهی را شامل میشود در تفکر اسطوره ایی ایران باستان دایره یا چرخ نمادی از ایزد مهر بوده که پرتو های خورشید از آن ساطع میشود که هر محور آن مانند یک مرکز ساکن نمایانگر مبداء هستی است و مرکز آن به شکل یک نقطه به منزله مبداء ازلی است در آئین مهر ایران باستان حلقه نمادی از دایره است و به نشانه پیمان و اتحاد بوده و حلقه آن نشانه ایزد میترا و هاله ایی از نور خورشید می باشد دایره شکل مقدسی است که همه چیز از آن نشات می گیرد و شامل مفهوم کمال و یکپارچگی است شکل دایره با الوهیت در ارتباط بوده و به منزله جهان معنوی نادیدنی است در گذشته دایره شکل خورشید بود و خورشید را چشم خدا می دانستند و از نقش خورشید در مدخل معابد استفاده می کردند ( شمش ) خدای خورشید در اندیشه بین النهرین با اشکال دایره نشان داده میشد و برخی حیوانات مانند شیر – گوزن را نماد خورشید می دانستند نقش دایره در دوره زرتشت بصورت هاله های نور بر گرد سر شمایل های انسانی دوره اسلامی ظاهر شد که با خورشید و مهر پرستی ایران باستان ارتباط دارد « این نقش از فرهنگ اوستایی ( خورنه ) بمعنی خورشید خوانده میشود و هاله درخشانی است که توسط اهورا مزدا به شاهان دادگر ارزانی میشود و معادل پارسی ( فر ) است در آئین مهری به آن هاله نور اقبال می گفتند و در شمایل های مذهبی بصورت هاله نور گرد سر شاهان و روحانیون نقش میشد ... این فر با نماد اقلیم هشتم در ستاره 8 پر سنخیت دارد و نماد انسان کامل است فر در قالبهای متفاوتی مانند نور – آتش – خورشید – چلیپا – حلقه اقتدار – سیمرغ – شاهین – مروارید – گل لوتوس – قوچ ظاهر میشود » ( جعفری , 1381 : 148 ) ماه و خورشید در آئین زرتشت جزو ایزدان بودند و در اوستا هر کدام یشت اختصاصی دارند« در بندهش خورشید و ماه سردار اخترانند و خورشید روشنی بخش پاک کننده نا پاکی ها و ماه بوجود آورنده حیوانات و گیاهان و استمرار جهان خاکی است » ( کریمی , 1381 : 116 ).

2-مربع :از اشکال تغییر یافته دایره است که مظهری از کمال است شکل دایره بصورت مربع در قالب معماری چهار تاقی آتشکده ها ظاهر شده و نمادی از نور و روشنایی است که از جانب اهورا مزدا به همه هستی نور و انرژی میدهد ( همان : 148 ). 

3-چلیپا: پر معنا ترین و کهن ترین نگاره ایرانی نقش چلیپایی است که به فرم های مختلف ظاهر شده و آشنا ترین شکل آن فرم چلیپای شکسته است نماد چلیپا نخستین بار به صورت شکسته در خوزستان یافت شد که قدمت ان به 5 هزار سال پیش از میلاد میرسد باستان شناس آلمانی هرتسفلد به آن لقب گردونه خورشید داد که بمعنای گردونه مهر است نمونه این نقش در سفال شوش بدست آمد که میان شاخ های بلند یک گوزن بصورت دورانی تصویر شده است [1] این نگاره با مفهوم روشنی و (فر) ارتباط نزدیکی دارد زیرا قدرت معنوی ( فر ) با کیفیتی نورانی ظاهر میشود و با نقش چلیپایی در ارتباط نزدیک می باشددر داستانهای کهن ایرانی فره ایزدی گاه به چهره حیواناتی مانند میش – قوچ و بره نمودار میشده است مانند داستان فرار اردشیر بابکان در داستان کارنامه اردشیر که در بامداد میشی را از پی خود دوان میدیده است  «این نقش نماد گردونه مهر است و کاربردی گستره دارد و حاکی از چرخ گردون خورشید بوده و دارای مفاهیم نماد خورشید مانند نور و روشنایی – حاصلخیزی و خوشبختی است زادگاه این نگاره احتمالا ً آسیای مرکزی بوده و ایرانیان باستان معتقد بودند هر شاخه علامت آن جایگاه یکی از عناصر چهار گانه آب – باد – خاک – آتش است این علامت در مهر پرستی ایرانیان نشانه اتحاد مردم چهار سوی جهان بوده که می تواند به نوعی نماد وحدت در کثرت و کثرت در وحدت نقطه مرکزی چلیپا است » ( شایسته فر , 1389 : 95 ).