رحل چوبی دوره ایلخانی -7
فصل سوم : معرفی طرح و نقش رحل چوبی ایلخانی
یکی از مجلل ترین رحل های قرآنی موزه متروپولیتن نیویورک رحل چوبی است که نزدیک به 600 سالگی عمر خود را می گذراند این رحل منبت کاری شده در تاریخ ذی الحجه مورخ 761 ه.ق توسط حسن بن سلیمان اصفهانی هنرمند دوره ایلخانی ساخته شده است و در سال 1910 میلادی توسط راجر فاند خریداری گردید این رحل یکی از بلند قامت ترین رحلهای ایلخانی است که احتمالا برای یکی از استادان مدارس شیعی مذهب بنام مدرسه صدریه ساخته شده و تا پیش از خریداری توسط مجموعه دار آمریکایی در این مدرسه نگهداری میشد از چگونگی ورود این رحل به موزه متروپولیتن اطلاعی در دست نیست منبت کاری این اثر یکی از نقوش هنرهای ایرانی را که در قرون میانی و ایلخانی در شهرهای اصفهان جریان داشته است را نشان میدهد بیشتر نگاره های این منبت شامل نقوش هندسی – کتیبه نگاری– اسامی ائمه – اشکال محرابی – لچک و ترنج و گل و بته – نقش ختایی و اسلیمی – شکوفه و برگ و نخل و نقش خورشیدی است [1].
الف- توصیف فرم و شکل رحل ایلخانی :
شناسنامه رحل :رحل قرآن مذکور از جنس چوب است که در آسیای مرکزی منطقه ترکستان کشف شده و بنا به نوع تزئینات و نام سازنده آن احتمالا متعلق به اصفهان می باشد تاریخ این اثر 761 ه.ق را بر خود دارد و نام سازنده آن حسن بن سلیمان اصفهانی بین نقوش یک لته آن کنده کاری شده است ابعاد رحل 41 *130 سانتی متر است و به دوره ایلخانی تعلق دارد این شی ارزشمند با شماره اموال 218/10 در گنجینه موزه متروپولیتن نگهداری میشود .
توصیف فرم و ظاهر رحل :در توصیف ظاهر این رحل آنچه مشاهده میشود این است که به روی هر لت آن از چهار لت نقوش درهم پیچیده وجود دارد و متن ها بزبان عربی روی پایه آن حک شده است از بررسی متن آن مشخص است که سازنده آن شیعه مذهب بوده زیرا روی دو پایه زیرین اسامی اولیا اله و ائمه در بخش بالایی آن قرار دارد همچنین طرح محرابی در بالای آن حک شده و در مرکز آن در وسط لت نقش یک درخت سرو لابلای اسلیمی ها بچشم میخورد روی لوح اسامی حضرت محمد ص علی بن ابیطالب ع حسن ع حسین ع شهید علی بن زین العابدین ع محمد باقر ع و در لوح مقابل اسامی سایر ائمه منبت شده است در میان این خطوط جمله : خداوند نگهدارنده است و صلوات خدا بر محمد و خاندان پاکش : دیده میشود روی دولت بالایی این رحل کلمه ال... چهار بار با خط نسخ تکرار شده است و در اطراف آن نقوش درهم گیاهی و اسلیمی نقش بسته است در بخش پایین شناسنامه این رحل نوشته شده است : در ذی الحجه 761 عمل حسن بن سلیمان اصفهانی موقوفه به مدرسه اصفهان [1].
ترجمه از متن رحل قرآن ایلخانی / سایت موزه متروپولیتن . -[1]
5- ترجمه از متن رحل قرآن ایلخانی / سایت موزه متروپولیتن .