دانش نماد و نشان ها در هنر و فرهنگ ایران -8
هاله گرد سر ( دایره – خورشید ):در نقش ها و هاله های نور بر دور سر شاهان یا شمایل های انسانی مذهبی اربتاطی با خورشید وجود دارد از فرهنگ اوستایی گرفته شده و به ان ( خورنه ) بمعنی خورشید یا فر ایزدی می گویند که هاله درخشانی است که توسط اوهرامزدا به شاهان دادگر ارزانی میشود و معادل فارسی آن ( فر) است فر حامی شاه و دور کننده دشمنان او ست در آئین مهر خورنه را به مانند هاله نور اقبال می دانند و در شمایل های دینی بصورت هاله نور دور سر شاهان و روحانیون پرتو افکنی می کند و تجسم آن به تصویر بودا و در هنر مسیحی اولیه دیده شده است این فر با نماد اقلیم هشتم در ستاره 8 پر سنخیت دارد و نماد آن پس از اسلام بر دور سر ائمه اطهار در نقاشی ها و شمایل سازی های مذهبی بکار رفت که نمادی از انسان کامل و ظهور منجی بود فر بعنوان نیروی اسطوره ایی و دینی وارد نظام سیاسی و فرهنگی ایران شده است و بشکلهای متفاوتی مانند نور – آتش – خورشید – چلیپا – حلقه – سیمرغ – شاهین – مروارید – گل لوتولوس یا نیلوفر – قوچ خود را نشان میدهد یعنی دایره تبدیل به چرخ و حلقه شد و چرخش دوار شاخ قوچ و گل لوتوس را باعث گردید که بعدها بصورت مروارید مجسم گردید حتی در ترکیب دایره و مربع بصورت ( یانترا ) یکی از صورتهای ماندالا در قالب معماری هندوی و حتی چهار تاقی آتشکده ها ظاهر گشت فر با کیفیتی نوری هم ظاهر شد زیرا با چلیپا در ارتباط است و نماد خورشید می باشد جلوه دیگر فر( آتش ) است که در عصر ساسانی در اشکال آتشدان بکار رفت .نام فردر اوستا ( خورنه ) در فارسی باستان ( خورنه – هورنه )در زبان پهلوی ( خواره – ورج ) در فارسی ( فر- فره ) است انواع فر در اوستا ( فر کیانی – فر ایزدی ) است که فره موعدی و پیامبری است که در اندیشه ایرانی همان فره ایرانی است نمادهای فر برای نور و اتش بشکل هاله نور – آتش – آتشدان – آتشکده چهار تاقی – خورشید- چلیپا ) است بشکل تصاویر هندسی بشکل حلقه اقتدار بر دست شاهان در نقش برجسته های دوره ساسانی دیده میشد که همان چرخ بخت است حتی فر در مظاهر حیوانی و گیاهی بشکل سیمرغ – هما – شاهین – نیلوفر – مروارید – قوچ خود را نشان داده است فر در حکمت کهن ایرانی بمنزله هاله عظمت موجودات نوری – نیروی انسجام بخش هر موجود – آتش زندگی بخش – فرشته شخصی یا همان دئنا است یا تقدیر هر موجود در نفس بشمار میرود فر در حکمت اشراق مانند نفس – روشنی – شکوه و افتخار – نور محمدی و جام جم شمرده شده است در فرهنگهای دیگر فر همان نیروی مانا در چین است که موهبت زمامداری است در بین سرخ پوستان بنام واکن – اوکی – اورندا – آنتیل – زمی بشمار می رود در آفریقا به ان مگیه میگویند در هند همان برهمن است و در روم با نام امپریوم شناخته میشود .