دانش نماد و نشانه ها در هنر و فرهنگ ایران -3
طاووس : پرنده خاص هند است که به چین و ایران و یونان هم آمد طاووس در برخی مراسم پرستش کهن بود یک جفت طاووس در دوسوی درخت مقدس قرار دارد این پرنده با خورشید – خدایان مربوط بود جز و زینت آلات سلطنتی بود طاووس مرکب خدای جنگ هندوان است در چین مظهر شکوه و زیبایی است در معبد هرای یونان در ساموس نگهداری میشد در هنر مسیحی هم نماد رستاخیز است و نماد غرور و نشان تکبر است معنای نمادین ان تزئینات – تجمل – تکبر – جلال – زیبایی – سلطنت – شهرت و ستایش همگان است در باور گذشتگان نابود کننده مار است در ایران طاووس از قدیم شهرت داشت و بر نقش مهرهای ساسانی و نقاشی های دوره اسلامی و پارچه های ساسانی نقش میشد و نمونه ان لباس خسرو پرویز بر تاق بستان است .
نیلوفر : گل نیلوفر بر آب میروید و مادر ایزد مهر از تخمه ایی درون آب بارور می شود نیلوفر از سویی با آب و از سویی با خورشید ارتباط دارد با آفتاب سر بیرون می آورد و در آب زندگی می کند در نیلوفر ترکیبی از نماد آب نشانه حیات و خورشید نشانه گرما رو روشنی خود را نشان می دهد آب با باروروی و راز اموزی ارتباط دارد گل نیلوفر رمزی است که ریشه اش در زمین ساقه اش در آب و روبسوی خورشید است نیلوفر رمزی 4 عنصر را نشان میدهد که با نقش چلیپا ارتباط دارد نیلوفر شکفته مانند چرخی است که رمز کیهان میشود در اساطیر هند بهنگام شناور بودن نارایانه بر آبها درخت کیهانی یا گل لوتوس از ناف آن می روید نیلوفر ( نیلو- نیلپر- نیلوپرو...) یا پیچک و یا لوتوس نام دارد که در فارسی گل آبزا د یا گل زندگی و آفرینش یا نیلوفر آبی است در اساطیر کهن ایرانی گل ناهید هم بود و ناهید تصور اصلی مادینه هستی در روایات دینی ایران قدیم بود سابقه کهن ان نزد ایرانیان و هندی ها بحدی است که آثار ان 8 و 12 یا حتی 100 برگ دارد در روایات کهن ایران گل نیلوفر را جای نگهداری تخمه یا فر زرتشت که در آب است می دانستند و از این رو نیلوفر با آئین مهر پیوستگی دارد نیلوفر در یادگارهای هندی و بودایی هم دیده میشود و نماد بودا است در عهد باستان آب نیلوفر را که خوش بو بود مانند باده می نوشیدند و آب انگور و آب نیلوفر می گفتند رنگ کبود نیلوفر علاوه بر تصاویر معمولی مظهر ماتم و غزا است جشن نیلوفر جشنی بود که ایرانیان قدیم برپا می کردند اعتقاد به جنبه های اساطیری نیلوفر آبی و استفاده از نقش نمادین ان در مراسم رسمی و درباری متجلی شده نقش این گل را می توان در صحنه هایی چند در نقش برجسته های تخت جمشید مشاهده کرد در ایران باستان نیلوفر سمبل و نشانه زندگی و آفرینش است ابتدای ان در آئین مهری ظهور کرد و بگفته بودا در صحنه زایش مهر آن چیزی که مانند میوه کاج است و مهر از آن بیرون می اید غنچه نیلوفر است نه صخره در زمان هخامنشی این گل در مراسم رسمی و درباری دیده میشد و در حجاری تخت جمشید بکار می رفت این گل در تخت جمشید از جمله ستونهای آن در تالار صد ستون دیده شده و در بالای ریتون ها و ساغرهای فلزی و ظروف سنگی هخامنشی گل نیلوفر غالب بود در دوره ساسانی نقش منصب یافتن اردشیر اول از اهورا مزدا روی کنگره ساسانی است که در تصویر زیر پای اهورا مزدا گل نیلوفر جا گرفته که نشان آفرینندگی و زندگی است و نقش مذهب در قدرت شاهی را نشان می دهد در زمان ساسانی روی یک سری از گچ بری های تیسفون و بیشابور نقش گل نیلوفر ساسانی دیده میشود .ادامه داره ...