مریم وبلاگ

 

ب-اشیای چوبی لاکی و نقاشی زیر لاکی ایران

مجموعه اشیای زیر از نمونه آثار محفوظ در موزه های ایران و بناهای تاریخی مربوط به دوره قاجار جمع اوری شده است و شامل درب چوبی – قلمدان – جعبه – سقف لاکی است .

   قلمدان لاکی – ایران – ساخت علی اشرف – قرن 18 م – موزه مترو پولیتن .

     قلمدان لاکی – قرن 18 – 17 م – ساخت ایران – امضای حاجی محمد - موزه مترو پولیتن

 

شانه و ائینه لاکی – امضای فتح اله شیرازی – ایران – سال 1295 ه.ق - موزه مترو پولیتن .

بادبزن لاکی از جنس چوب و طلا – ساخت تهران ایران – سال 1883و4 م – موزه مترو پولیتن .

قاب آئینه لاکی - ساخت ایران – قرن 12 ه.ق –  نقش گل و مرغ سازی به شیوه نقاشی هندی -موزه هنرهای تزئینی اصفهان

بررسی نقش و طرح نقاشی زیر لاکی ایران و هند

با توجه به نمونه های ارائه شده از آثار لاکی و نقاشی روی چوب در هند و ایران که متعلق به گذشته میباشد متوجه میشویم تمام نقوش و طرح های بکار رفته در اشیای تزئینی هنر لاکی یا پاپیه ماشه ایران از دوره صفوی تا اواخر قاجار عیناً بر اشیا و آثار لاکی تاریخی هند اجرا میشده است و تاثیر پذیری آن بیشتر به دلیل اهمیتی بوده است که در گذشته هنرمندان هند به این هنر داده اند زیرا بیشتر مشخصه های تصویری و هنری نقاشی ایرانی دوره صفوی بر هنر هندی بکار می رفته و به این شکل پایه گذار مکتب هندو ایرانی شده اند در مجموعه با استناد به نقش و طرح های دیده شده در این دو نوع هنر لاکی مشخص می شود که تمام نقوش و طرح ها گیاهی – حیوانی – انسانی – هندسی – افسانه ایی بین این دو منطقه مشترک بوده و با یک نوع ماهیت اجرا می شده است .

 نقوش نباتی با طرح های تذهیبی – تشعیری – منظره نما – نگارگری اجرا میشد که شامل گلهای ریسه ایی – گلهای موسوم به فرنگی – نقش گل و بته و گلهای پرپر و سنبل- لادن و رزو زنبق است که بر قاب آئینه ها و جلد کتابها به اشکال طبیعی کار میشدند نقش گلهای چند پر ساده و آفتابگردان و سرو خمیده یا بته جغه دوره قاجار و نقش گلدانی همه ریشه تاریخی دارند و سابقه آن در ایران به اشکال گیاهی سفال های تاریخی مناطق باستانی ایران مانند تپه سیلک کاشان و شوش و لرستان میرسد وجود گلهای ساده باعث ایجاد طرح زیبایی بنام درخت زندگی و گلدان افشان شد که از طرح های رایج هنر لاکی در ایران و هند بود سابقه این درخت به درخت نخل و درخت زندگی در باور ایرانیان میرسد همچنین نقش حیوانی در آثار کاربردی لاکی با طرح های گرفت و گیر اجرا میشد مانند نقش مبارزه شیر ایرانی و گاو و یا وجود پرندگان مانند بلبل بر شاخه گل و نقش مشهور گل و مرغ است که سابقه زیادی در تصویر سازی ایرانی و هندی دارد این طرح به گذشته دور و دوره ساسانی میرسد که پرندگانی مانند طاووس هندی را در دو طرف درخت تصویر میکردند نقش انسانی با طرح های عامه – مذهبی – کیانی – و... اجرا میشد و از نقوش رایج آن طرح خورشید خانم است وجود پرتره سازی – زنان نیمه برهنه بر قلمدانها باز تاب هنر زنان ساسانی بر جام های آن دوره میباشد که بازتاب آن با نام هنر فرنگی سازی اواخر قاجار به ایران وارد شد نقش خورشید خانم بر سقف منازل چوبی لاک شده قاجار سابقه طولانی دارد و یاد آور نقش میله ها و سنجاق های مفرغی لرستان ایران میباشد که احتمالا نماد الهه باروری و تفکر مادر سالاری است نقش افسانه ایی با شیوه تذهیبی و تشعیری و با طرح اژدها و سیمرغ کار می شد و بلحاظ نوع ترکیب بندی هنر یادآور صحنه پردازی های هنر چین می باشد در هنر لاک کاری هندی از تمام نقوش رایج استفاده میشد و در قرن 16 و 17 میلادی ساخت اشیای تاریخی مانند قاب آئینه – جلد کتاب – صندوقچه ها با مضامین هندی و البسه های هند حرکت دسته جمعی شاهزادگان و یا سران را نقاشی می کردند که نمونه طرح اندازی نقش انسانی را نشان می دهد همچنین استفاده از نقش زنان با البسه سنتی بر روی جعبه ها به همراه موجودات و الهگان مکتب هندو در کنار هم نشانگر هنر نمادین این سرزمین می باشد که با زیبایی بر اینگونه اشیا بکار رفته است استفاده از صحنه های گرفت گیر بر یک عدد جلد لاکی قرن 17 میلادی هند نشاندهنده رواج هنر طر ح اندازی ایرانی در هند است که با نقوش گل و گیاه به شیوه فرنگی سازی بر اینگونه اشیا اجرا می شد .

ادامه دارد...