مریم وبلاگ

انواع نقوش طرح حاشیه پته ها عبارتند از خطوط مستقیم – انواع گلها – اشکال هندسی مانند مثلث مربع و مستطیل و خطوط شکسته ختایی و طوماری و بادامی و سرچه است نقش طرح های متن و زمینه پته شامل بته جغه – ترنج – درختی – سرو – گل بادامی بزرگ – نقش حیوانی و پرندگان است در مجموع طرح های اصلی و زمینه پته های کرمان شامل طرح درختی – طرح سروی طاووسی – طرح بازو بندی – طرح چهار بته است که سبک اصلی دوخت پته را تشکیل می دهد .طرح درختی نقشی با پیچ های شاخه های درخت است که در پایین به ساقه منتهی شده و در بالای ان یک محراب قرار گرفته و تمام طرح در قالبی با چند رده بندی قرار دارد مورد مصرف این طرح برای پرده های 2 یا 4 لنگه است در طرح سروی طاووسی در وسط عریض یک سرو بزرگ از نوع بته جغه و در حواشی طرح طاووس و در دو طرف سرو مرغابی با رنگهای مختلف بکار می رود همچنین بجای طاووس از طوطی هم استفاده می کنند که بر درخت نشسته اند در طرح بازو بندی یک ترنج در وسط عریض قرار می گیرد و یک حاشیه پهن با طرح بازو بندی ان را احاطه می کند و در حواشی دیگر از بته جغه و گلهای ریز بصورت چند ردیف استفاده میشود این طرح بسیار پر کار است در طرح چهار بته که از دیگر طرح ها ساده تر است بیشتر برای رومیزی و بقچه استفاده می شود و در وسط طرح یک ترنج مرکزی و 4 طرف ان 4 بته جغه قرار می گیرد که بصورت قرینه اند .از پته دوزان مشهور کرمان می توان به« استاد محسن خان نقاش از سده 13 – حسن بن محسن خان نقاش سال 1319 ه.ش – زمان خان میر حسینی شاگر حسن خان سال 1304 ه.ش – شیخ رمضان میر سرجانی سال 1322 ه.ش – استاد کاظم نقاش - احمد خان – احمد علیخان – کربلایی اکبر اشاره کرد[1] ».

 مراحل تولید پته کرمان :برای تولید پته ابتدا با انتخاب طرح – طرح اندازی بر عریض – انتخاب نخ و رنگ – دوخت پته شامل میشود .قبل از انتخاب طرح همانگونه که گفته شد اول نخ خام را خریده تابیده و رنگرزی می کنند که توسط شخصی بنام واسطه انجام می گیرد بعد از انتخاب طرح براساس طرح ساده یا پیچیده نوبت به طرح اندازی میرسد که با دو شیوه گرده کردن – قالبی صورت می گیرد در روش گرده کردن طرح را بر کاغذ طراحی ترسیم می کنند و خطوط طراحی را سوراخ کرده و سپس طرح سوراخ شده را بر پارچه عریض قرار می دهند و محکم می کنند سپس خاک ذغال یا خاک گچ را بر صفحه طرح پاشیده تا صفحه کاملا پوشانده شود سپس طرح کاغذی را به آرامی بلند کرده و جای خطوط را قلم کشی می کنند یعنی مرکب مخصوصی که از پوست انار خیسانده در آب و زاغ سیاه و دوده درست شده را با قلم بر عریض می کشند و با قلم نی تمام خطوط را طراحی می کنند در حال حاضر از ماژیک استفاده میشود که بعد از دوخت اثرش بر عریض باقی می مامند که از ارزش کار می کاهد اما در طرح قالبی طراحان قالبهای مختلف از چوب می سازند و مانند کار قلمکار اصفهان نقوش را بر عریض می کوبند تا تمام سطح پارچه پوشانده شود .مرحله بعدی انتخاب نخ و رنگ است که بسیا رمهم می باشد رنگهای بکار رفته در گذشته عنابی – مشکی – سبز روشن و تیره – نارنجی – قرمز – آبی تیره و ماشی و رنگ لاکی بود در حال حاضر از رنگهای روشن استفاده میشود که برای پته سنتی مناسب نیست در کار ابتدا نخ بی رنگ است که ان را تاب می دهند و سپس رنگرزی می کنند که در اخر به مرحله دوخت برسند پس از طراحی و انتخاب رنگ نخ مرحله دوخت آغاز می شود یکی از اصطلاحات دوخت پته خط دوزی است خطوطی که در حواشی عریض طراحی شده مانند ساقه دوزی دوخته میشود در این مرحله چند مرحله دیگر وجود دارد مانند پتک دوزی – آب دوزی - متن دوزی – برگ زدن – شستشوی پته .مرحله پتک دوزی زمانی است که حواشی که خطها دوخته شده بین خطو را بصورت مربعی می دوزند که به ان پتک گویند اینکار به این علت است که متن پارچه بر اثر دوختن پوشیده شود و خود پارچه مشخص نشود .آب دوزی زمانی است که متن داخل نقشها دوخته شود .متن دوزی زمانی است که اطراف آب دوزی بصورت شبکه ایی دوخته شود .برگ دوزی زمانی است که پس از اتمام کار پته دوز در برخی قسمتهای کار مانند کناره بته جغه یا کناره حواشی را برگ دوزی می کند که مهارت لازمی می خواهد .مرحله اخر شستشوی پته است که پته را شسته و با نورد اتو می زنند .