مریم وبلاگ

  -نقش دَراخ یا داراخ ( شانه ) :  این نقش در اکثر موارد در فضاهای خالی بین بته جقه ها  و در کنار آنها ، کار می شود و از نقوش اصلی ممقان دوزی به شمار می رود . این فرم متشکل از دو نیمدایره است که از لحاظ اندازه با همدیگر متفاوت هستند و از  قسمت پشت به همدیگر چسبیده اند . شباهت  این فرم به شکل شانه و بخصوص شانه های قدیمی که از جنس چوب بوده اند، از علل نامگذاری  این نقش بدین نام می تواند باشد.  پرشدن این نقش بوسیله دوخت حصیری که دارای خطوط موازی است مشابهت آنرا بیشتر به فرم بیشتر می کند . از دو نیمدایره مذکور آنکه کوچکتر است به سمت داخل کادر است و دیگری  دورتر از مرکز کادر قرار می گیرد . این فرم با دوخت زنجیری دورگیری می شود و چنانکه ذکر گردید ، داخل آن اغلب با دوخت حصیری ساده و یا دولایه پر می شو رنگ این نقش در اغلب موارد همان رنگ بکار رفته در بته جقه است  و در موارد اندکی نیز رنگ آن اندکی با بته جقه متفاوت است  ولی رنگی هم خانواده و نزدیک به همان رنگ ( رنگهای هم خانواده ) به کار گرفته شده است . (با این توضیح که منظور از بته جقه قسمت داخلی آن است و بخش بیرونی بته جقه را با نام بورون یا بینی می نامند که رنگی دیگر را برای آن در نظر می گیرند. 

4- دویمَه قیراقی ( کناره دکمه ) : این نقش در واقع همان کاری را انجام می دهد که بر عهده «کادر » یا «پاسپارته » در هنر های تجسمی همانند نقاشی ، عکس و... است .  چندین سانتی متر از حاشیه سوزن دوزی را خالی می گذارند به نحوی که رنگ سیاه پارچه زمینه دور کار را در بر می گیرد. کوک هایی ساده و موازی با فواصل نسبتاً زیاد که پارچه زمینه ازلای این دوخت ها بخوبی پیداست ، با نخ همرنگ زمینه ( سیاه )  ایجاد می کنند .شاید بتوان کلمه معادل فارسی آنرا « دندان موشی » نامید .  این نقش دو وظیفه عمده را بر عهده دارد . یکی استحکام بخشی به  بافت های بیرونی سوزن دوزی و دیگری ایجاد حاشیه ای یکدست و همرنگ با زمینه است تا به کار جلوه دهد .  هنرمند بخوبی به تأثیر رنگ یکدست ، پیرامون اشکال برای جلوه دادن به اثر، واقف است ، بنابراین همیشه خارجی ترین بخش را در ممقان دوزی به این نقش که اغلب ، تیره ترین رنگ یا همان رنگ سیاه است ، اختصاص می دهد. با عنایت به اینکه دراین تولیدات ، بر خلاف آثار هنری دیگر مانند نقاشی ، امکان قاب گرفتن اثر نیست ، هنرمند با هوشیاری و ظرافت، با ایجاد این کادر آنرا محصور در حاشیه  تیره ای نموده است که علاوه بر آنکه جزئی از اثر محسوب می شود آنرا چشمگیرتر و زیباتر جلوه گر می سازد . در تولیدات با زمینه نیمه پر که در سالیان اخیر متداول شده است به تبعیت از همان فراورده های قدیمی ،  این وظیفه را رنگ زمینه به همراه نخ همرنگ خود  با همان نوع دوخت ( دوخت ساده موازی  با فواصل زیاد ) بر عهده دارد .

  5-نقش قوش اَیاقی ( پای پرنده ): این فرمبه دلیل شبیه بودن به پای پرنده، بدین نام خوانده می شود. این نوع دوخت علی رغم سادگی بیش از حد ، درنوع خود منحصر بفرد است . این نقش سابقاً در تولیدات با زمینه کاملاً پر،  با نخ سفید و لابلای نقوش ستاره هشت پر ( شمسه ) برای جلوه بخشیدن و ایجاد کنتراست  به کار می رفته است .  و به این دلیل که به زحمت از لابلای دوخت ها پیداست ، امروزه کمتر از این نقش در این گروه از سوزن دوزی ، استفاده می شود و به صورت دوخت ساده ای با نخ سفید رنگ در آمده است که ستاره های هشت پر را از هم جدا می سازد. ولی از این نقش در فراورده های جدید تر در لابلای نقوش دیگر ایجاد می شود . نکته جالب توجه در مورد این نقش این است  که هنر مندان با  مبنا قرار دادن این فرم ، توانسته اند  به نقشی برسند که شاید بتوان نام ستاره خطی را بدان اطلاق کرد.