مریم وبلاگ

سرگذشت خط و خوشنویسی  ایران

پیشینه استفاده از خط و نگارش در ایران به دوره پیش از ورود اقوام آریایی میرسد به زمانی که اقوام اولیه ساکن در نجد ایران صاحب تمدنهای باشکوهی بودند و د رآن با ساکنان همسایه خود ارتباط نزدیک بازرگانی – سیاسی – اجتماعی – فرهنگی – مذهبی داشتند یکی از این تمدنها در منطقه جنوب غربی ایران , تمدن عیلام با مرکزیت شوش  و دیگری تمدنهای جیرفت در شرق و سیلک کاشان در مرکز و مارلیک و املش  کلاردشت در شمال ایران است کشف نقش برجسته ها و الواح خطی باقیمانده از این مناطق نشانگر وجود استفاده از خط  است که حروف آنها از نوع نقوش تصویری است  نمونه خطوط قابل بررسی بلحاظ ریشه یابی و شناخت منشا و تاریخ تحول خطوط ابتدایی ایران , الواح خطی تمدن عیلام هستند زیرا بین عیلام باستان و همسایه متمدن آن , سومر و بعدها اکدیان و بابلیان ارتباط نزدیک برقرار بود و زبان و الفبای سومری  که از قبایل غیر سامی ساکن در منطقه میانرودان محسوب میشوند بر این مناطق تاثیر جدی گذاشته شده بود این الفبا بعدها بر زبان و الفبای اکدی هم تاثیر گذاشت  و سبب گردید تاحروف مستقل عیلام باستان که از الفبای میخی سومری اقتباس شده بود به الفبای میخی عیلامی نوشته شود استفاده از این حروف تا دوره پایانی  تمدن عیلام تداوم داشت تا اینکه با گذرزمان زبان و خط آرامی از سده 7و6 ق.م به تدریج جای آن را گرفت .

همزمان با شروع تمدن هخامنشیان در ایران خط میخی برای نگارش زبان فارسی باستان برکتیبه هاکاربرد یافت  احتمالا داریوش بزرگ نخستین فردی بود که دستور اختراع آن راداد الفبای فارسی باستان از الفبای اکدی و آن از الفبای سومری اقتباس شده است استفاده از خط و زبان فارسی باستان به همراه خط و زبان آرامی در تمام دوره هخامنشی به عنوان خط و زبان رسمی بکار رفته است وبه این نحو خط آرامی به عنوان خط نگارشی این دوره باعث اختراع خط و الفبای سطرنجیلی ( سریانی ) در منطقه سوریه کهن – پهلوی اشکانی و پهلوی ساسانی  در ایران و متعاقباً رواج در مناطق تابعه آن  گردید.