مریم وبلاگ

دوران صفوی از بسیاری جهات و خصوصیات به   دوران ساسانی شباهت دارد، وحدت و مرکزیت یافتن ایرانو توجه به سنتها و آداب و رسوم و مذهب خاص ایرانی پیشرفترشته های گوناگون هنرهای ایرانی را باعث شددرزمره این پیشرفتها و تحولات، توجه خاص به طرز پوشاک و بافتن پارچه هایزربفت گرانبها و پدید آوردن و پوشیدن زیورهای گوناگون شده است که همگی درسفرنامه های جهانگردان اروپایی عهد صفوی نوشته و در نقاشیها و مینیاتورها و نمونه لباسها و پارچه ها و زیورها ی این  روزگار دیده میشوددر واقع  زنان عهدصفوی، جامه های فاخر میپوشیده اند و پوشاک رویی آنان اغلب یک تکه بود یعنی بالاتنه آن از دامن جدا دوخته نمیشد و جز در چند مورد، چندانتفاوتی با جامه مردان نداشتقبادر جلو از زیر بازمیشد و بلندی آن تا مچ پا میرسیدآنان کمرشان را محکم نمی بستند و آستینهای قبایشانتنگ بود، آن چنان که به دست و بازو میچسبید و چینهای فراوان و زیبایی در بالای مچدست ایجاد میکرداغلب زنان کلاه کوچکی به شکل برج یا عرقچینهای زیباییبه سر مینهادند و لچکها و دستارهای سفیدی را به سر میبستند کلاهها وعرقچینها توسط بندی در زیر گلو نگهداری میشد و گاهی   کلاه و دستار را با پرها و جواهر و زیور و مروارید تزئین می کردند همچنین برخی  بانوان از زیر کلاه، توری یا چارقد ابریشمینی برسر انداخته، دنباله و گوشه های آن را در پشت رهامیکردندشلوار بانوان از پارچه هایپنبه ای رنگین دوخته میشد و بلندی ساقه های آن که اغلب از پارچه های راه راه یا نقش(نوعیشماره دوزی) دوخته میشد و   حاشیه زیبایی بود، تا مچ پامیرسیدزنان از روی قبا در کمر، اغلب کمربندهای سیمین و زرین مرصع وگاه شالهای ابریشم و ترمه میبستند کفشها اغلب به شکل نعلین یا گاهی به تقلید از کفشهای فرنگی بودبانوانهنگام بیرون رفتن از خانه، چادر بسیار بزرگ سفید یا بنفش رنگی بر سر میکردند و فقطجلو صورت باز می ماندبه دلیل توجه صفویان به آداب و رسوم و مذهب اثنی عشری، رشته های گوناگون صنعت و هنر، پیشرفت شایانی داشته است، که در این میان پوشاک بانوان، با توجه به بافت خاص اجتماعی – مذهبی آن روزگار شکل خاصی به خود گرفت  به نحوی که «...آفانوس کاتوف تاجر روسی در سالهای 1623 و 1624، دوره سلطنت شاه عباس اول در گزارش خود به پوشش مردم پرداخته است در زیر نمونه‌ای از یادداشت او پیرامون پوشش زنان آمده است:زنان در بیرون از خانه خود را به متقال نازکی می‌پیچند که چشم و صورت آنها پیدا نیست و.... لباس روی آنها از کافتن (لباس رویی با آستنیهای بلند) و پیراهن بدون گلدوزی است و مرواریدهایی که به نخ پیچیده‌اند دور گردن می‌اندازند و یا به پیشانی می‌بندند....[1]». آنچه در البسه زنان عصر صفوی به عینه مشاهده میشود استفاده از طرح و رنگهای دلربا با پارچه های زیبا یی است که تماما با مروارید و جواهر همراه است زیرا مثلا«.. از شال آویخته بجای کمر بند استفاده می کردند و روسری ها کوتاه سفید بود که کلاه کوچکی زیر آن قرار داشت و دو سر کلاه در پشت گردن بلندتر و برجسته و در حالیکه با رشته مروارید دور چانه بسته میشد در سده 10 ه.ق نیم تاج با حاشیه برگی رواج یافت تا اینکه در قرن 11 ه.ق که دسته ایی پر با تور کوچکی از مروارید روی پیشانی هم بسته شد در این عصر زنان دامن کوتاه هم می پوشیدند و جلوی نیم تنه آنها باز بود و شالی بصورت شل بر کمر داشتند و پوشش سر باز بود که بشکل شال روی سر قرار می گرفت ..[1]». دوره نادرشاه دوره کاستی  تجملات البسه است زیرا در این زمان جامه ها فرم ساده گرفت و دامن پیراهن ها کوتاه و از قبا استفاده می کردند شلوار تنگ یا گشاد بیشتر بنا به نوع جنس و تزئینات ان اهمیت یافت این نوع پوشش تا دوره زندیه ادامه یافت تا اینکه در عصر زند زنان پیراهن تنگ پوشیدند در حالیکه یقه گرد ی داشت که چاک آن توسط روبان یا دکمه زیر گلو بسته میشد همچنین استفاده از ارخالق با آستین سنبوسه همچنان باب بود زنان مانند مردان از شلوار گشاد و بلند راه راه استفاده می کردند و روی آن دامن گشاد و بلند می پوشیدند همچنین توری بطورآزاد بر سر می گذاشتند و با زیور موهای خود را تزئین می کردند کفش ها ساغری با نوک برگشته بود ودر خروج از منازل چادر سیاه – بنفش یا نیلی تند به سر داشتند و روی خود را با روبنده می پوشاندند این نوع پوشش تا دوره قاجار ادامه یافت در حالیکه پیراهن چاکدار آستین بلند دوره قبل با دامن گشاد و پرچین بلند با لبه یراق دوزی و گلابتون تزئین میشد در دوره قاجار تور و کلاهک برقرار بود و هنوز چادر نماز و چارقد معمول نشده بود تا اینکه با سفر ناصرالدین شاه به فرنگ و دیدن البسه بالرین های روسیه شلوار بافته چسبان و زیر جامه کوتاه زنان شاه را ترغیب نمود تا این مدل لباس را ترویج کند زیرا تا آن زمان لباس زنان قجری شامل پیراهن – ارخالق – کلیجه – شلیته – شلوار – چارقد بود تحول و تغییر پوشش زنان در دوره قاجار شامل 3 مرحله است که در دوره اول که از ابتدای دوره قاجار تا مسافرت ناصرالدین شاه به فرنگ را در بر می گیرد شامل پیراهن کوتاه بدون یقه بود که جلوی آن باز بود شلوار گشاد و نیم تنه کوتاه این لباس را کامل می کرد و بر روی آن پیراهن بی یقه و جلو باز می پوشیدند و در زیر کمر از چپ به راست دکمه می خورد پوشش سر پارچه سه گوش بنام چارقد است اما در دوره دوم از سفر شاه تا ابتدای دوره مظفری است تغییر جالبی بچشم میخورد که استفاده از شلوار های بافته چسبان و دامن های کوتاه چین دار را در بر می گرفت دوره سوم تا پایان دوره قاجار بود که در این زمان کت و دامن و البسه فرنگی بین زنان جا یافت و اکثر خانواده های مرفه از آن استفاده کردند البسه بیرونی چادر یکسانی بود برنگ سیاه – نیلی تیره و روی چادر روبندی می زدند که از پارچه های چهار گوش و مستطیلی می دوختند بخشی از این نوع پوشاک را چاقچور تشکیل می داد و روبنده پیچه بشکل مربع برای زنان متداول شد  در واقع دوره قاجار به عنوان نخستین دوران رویارویی با غرب اهمیت دارد زیرا ساختار طبیعی ایران در طول اعصار تاریخی باعث شد که این سرزمین در معرض یورش و تهاجمات اقوام گوناگون قرار گیرد که بیشترتوسط اقوامی که دارای فرهنگ و اعتقادات ویژه خود بودند صورت می‌گرفت و شدیدترین فشارها را بر فرهنگ سنتی جامعه به وجود می‌آوردبدین گونه قوم ایرانی که از عهد باستان اعتقاد به پوشیدگی زن داشت و حتی خدایان و الهه‌های خود را در اوج پاکی می‌پرستید با قبول اسلام و تأکید و تأیید این دین بیش از پیش بر پوشیدگی زنان دقت می‌کرد، تحت فشارهای گوناگون قرار گرفت هجوم مغول نمونه‌ای از این فشارها مبنی بر حضور زن بدون پوشش در مجامع عمومی بود که پس از قدرت گرفتن حکومتهای شیعی مذهب منتفی شد و زن ایرانی با پوشش همچنان به حضور خود در اجتماع می‌پرداخت .ادامه دارد...