مریم وبلاگ

دوره سلجوقی شروع دورانی است که تصویر سازی از کلیه نقوش هنری از هندسی تا انسانی وارد مرحله نوینی می شود زیرا بهره برداری از کلیه تصاویر و نقش ها بویژه حضور زنان در بسیاری از دست ساخته های هنری آن دوران مانند پیکره های سفالین – ظروف سرامیکی با انواع لعابها بیشتر در خدمت شکوه هنری و دست آوردهای صنعتی و هنری این دوران بوده است همچنین نمایش انواع پیشرفتهای مربوط به صنعت کاغد سازی و یا پارچه بافی و غیره در دوره سلجوقیان می بایست در تصاویر نقاشی شده آنان به نمایش گذاشته میشد در واقع دوره سلجوقی دوران رنسانس اولیه هنر و فرهنگ ایرانی بعد از ظهور اسلام است که بسیاری از صنایع هنری ایرانی مجددا احیا گردید در نتیجه انواع پوشش و حتی نوع آرایش در نقاشی های ظروف سفالین و لعابی این دوران مشهود می گردد «...در این دوران زنان با اشارپ هایی که دور سرشان پیچیده شده و روی شا نه‌ هایشان ا فتاده به تصویر کشیده شده ا ند و زنان مسا فر در کتاب التریاق متعلق به قرن(7ه ق) با حجا بی که با پیشا نی بند محکم شده است نشان داده شده ا ند  لباس ایرا نیان در شش قرن اول حاکمیت اسلام به طرز خیره کننده ای سنت گرا بوده است و با اینکه سبکهای جدید به ویژه پس از ظهور ترک ها معرفی شدند اما بندرت لباس ایرانیان را تغییر داد...[1]» در تصویر شماره 27 نمونه البسه زنان دوره سلجوقی را نشان می دهد که از نظر ظاهری تفاوتی با البسه دوره های قبل ندارد از نظر اهمیتی که ترکان سلاجقه به موضوع زن داده اند که بیشتر ریشه در نظام بیابانگردی و سنت زنانه و مردانه آنان داشته است پوشاک کاملا پوشیده بوده و بهمراه تزئینات و فقط با یک کلاه بر سر که روی ان را شالی پوشانده است حجاب خود را کامل می کرده اند یعنی تا این زمان هیچگونه استفاده ایی از روبنده یا برقع و ماسک وچادر  و حتی چانه بند مشاهده نمی شود حمل سلاح در این پیکره و نمایان نمودن زیور آلات زنان دوره سلجوقی شاید یکی از سنتهای کهن و به احتمال زیاد وجود شرایط خاص اجتماعی بوده که بر زنان تحمیل شده است . ورود مغول به ایران با شروع دوره ایی بود که نفوذ فرهنگ ایرانی بر خوی و روش مغول کاملا ملموس است با این حال در نحوه پوشش و سبکهای آن تفاوتهایی میان دوره مغول در ایران با قبل و بعد از آن بوجود آمد با سلطه آنان بسیاری از سبکهای خاور دور خصوصا سبک چینی به ایران آمد که بیشترین نشانه های آن را در رداهای مزین افراد صاحب منصب می توان دید سبک البسه چینی بیشتر بر تزئینات پوشاک موثر بود و در نوع پوشش زنان تغییرات زیادی ایجاد نکرد مگر پوشش سر که مانند دستمال سر برای زنان غیر مغول و نوعی کلاه برای شاهزادگان مغول بود از دوره تیموری به بعد نفوذ سبک مغولی کاسته شد و سبک ایرانی جایگزین گردید در این زمان تن پوش چسبان جای ردای گشاد را گرفت و قبای رویی آن باز بود کمربند رواج یافت و عمامه جانشین کلاه سلجوقی و مغولی گردید لباس زنان در دوره تیموریان شامل چند لایه از رداهای بلند و تنگ می شدپیراهن آستین بلند زنان کل بدن را تا پاها می پوشانید و یک تن پوش رویی آستین کوتاه     و گاه بی آستین روی آن پوشیده می شددستارهای زنانه دراین دوره ساده بود و گاه از پشت آویزان می شد در این دوره زنان ایرانی از چادرهایسفید که روبنده داشت استفاده می کردند ویژگی دیگر پوشاک زنانه، آن بود که ازطرح های متنوع و گوناگونی برخوردار بود.نددر نگارگری های دوره تیموری زنانی به تصویر کشیده شده اند که هر یک از آنها سبکی خاص از پوشاک را به تن دارند ولی همگی آنها حجاب یا نوعی پوشش بر سردارنداین حجاب معمولاً سفید است که گاه به صورت شالبا رنگ تیره به دور سر و گردن و شانه ها پیچیده می شده است « .. عصر مغول با رواج هنر تزئینی چینی همراه بود زیرا بیشتر البسه ها نقاشی و گلدوزی میشد و بیشتر بر موی بانوان و روسری ها بکار می رفت پوشاک در این زمان تغییر چندانی نداشت اما بشکل پیراهن بلند و گشاد – شلوار و موی افشان با پوشش سر دیده شده اند در حالیکه شنل گشادی بر پیراهن می پوشیدند و آستین بلند و گشاد آن روی دستها را می پوشاند که البته بعدها آستین ها کمی تنگ شد و دستار تا پانه و شانه را پوشاند بیشتر پوشش سر زنان روسری سیاه مزین به دانه مروارید شده بود که سه گوش آن روی گردن قرار داشت و در فرق سر لوحه کوچکی چهار گوش بسته میشد و روی آن را دسته پر با حلقه ایی پهن می بستند گاهی هم کلاه پیاله ایی روی آن بخش جایگزین دستار می کردند خانم های مغول پوشش سر خاص داشتند مانند عرق چین نوک تیز مانند زنان قرقیز و نوعی کلاهخود بنام ( اوهلان ) تا زمانی که در دوره غازان خان پوشش سر زنان تغییر نمود و زنان کلاه ( ماندارین ) بر سر گذاشتند که دستاری ساده بود با پیشانی بند که در پشت گردن گره می خورد ...[1]»در تصویر شماره 29 نمونه پوشش سر بانوان قرن 8 دیده میشود