مریم وبلاگ

اشکانیان رابط دوره هخامنشی و ساسانیان است که با ورود یونان و تاسیس دولت هلنی فرهنگ ایرانی و یونانی را پدید آورد که در تاثیر اعتقادات ابتدایی نیایش عناصر طبیعی همراه شد در این دوره اعتقاد به دین زرتشت در کنار ادیان دیگر محترم بود و باور به مظاهر طبیعی مانند آب و رب النوع ناهید یا آناهیتا مورد توجه قرار گرفت احتمالا پرستش سه گانه اهورا مزدا – مهر و ناهید در این دوره رایج شده است و اشکانیان به دلیل احترام و تسامح دینی با ملل تابعه خود هیچگونه تعصب شدید برای محو ادیان دیگر در ایران نداشتند و به این لحاظ ادیان دیگری مانند یهود – بودا- صائبی و... به حیات خود ادامه دادند همچنین دین تازه مسیح در حال پیشروی بود که در این بین اشکانیان در ترویج مهر پرستی به منتهای خود کوشیدند تا اینکه در قرن 1 میلادی آئین مهر پرستی را در روم ترویج نمودند نوع پوشاک این زمان بدلیل تسامح مذهبی در رواج یک دین واحد از نوع پوشاک یونانی ها و رومی ها تقلید میشد و زن در این دوره با البسه کامل ظاهر شده است که نمونه های آن موجود می باشد در این زمان با وجود آزادی های فردی و همچنین نبود یک دین رسمی زنان کاملا پوشیده ظاهر میشدند و اولین نشانه های پوشش سراپا پوشیده بشکل چادر های امروزی در این زمان مشاهده شده است که تقریبا ادامه البسه زنان هخامنشی است با این تفاوت که زن اشکانی شال بلند خود را بر کلاه بلند استوانه ایی قرار می داد و تنها تفاوت این نوع چادر یا شال با دوره هخامنشی در شکل کلاه است که زنان هخامنشی همواره از تاج های کنگره دار مانند مردان استفاده می کردند دوره ساسانی اولین دولت عصر تاریخ قبل از اسلام است که دین رسمی داشت حکومتی که  متکی بر دین بود در این عصر ایران قدرت سیاسی فرهنگی بسیاری کسب نمود و جنگهای بسیاری با روم در این زمان اتفاق افتاد ارتباط ایران از راه ابریشم با شرق و غرب و همچنین روابط نزدیک سیاسی آن با تنها دولت قدرتمند رقیب یعنی روم سبب گردید تا برخی از مظاهر غرب در فرهنگ ایران دیده شود که نمونه آن بهره برداری و طراحی از نوع پوشاک زنان است که به عینه بر ظروف فلزی این دوره بکار رفته است استفاده از البسه های بدن نما – زنان مطرب و رامشگر در کنار زنان با البسه ایی به سبک الهگان زن ایرانی و ایزدان مونث مانند آناهیتا بسیار قابل تامل است که نشان میدهد در این عصر با وجود دین زرتشت و اهمیتی که به موضوع زن و شخصیت او می داده است نگاهی متفاوت از زن وجود داشته که تا این مرحله در نمایش او تاثیر گذاشته است .

  ادوار تاریخی ایران بعد از اسلام با ورود اعراب و تشکیل حکومت اسلامی توسط خلفای اموی و عباسی شروع می شود که منجر به تشکیل حکومتهای بعدی ایران بنام های طاهریان – صفاریان – آل بویه و آل زیار و سامانیان گردید بیشتر این حکومت های ایرانی با تائید فرماندهی اصلی خلفا در ایران تشکیل شده بودند که تماما در صدد احیای فرهنگ و هنر و زبان فارسی و ایرانی برآمدند در واقع تا 200 سال هیچ سلسله ایرانی بر ایران حکومت نکرد و طی خلافت 90 ساله اموی ها اوضاع اجتماعی ایران هم دگرگون شد تا اینکه با داعیه مردم خراسان بنی عباس جای خلفای اموی را گرفت و در این زمان ایرانیان به بالاترین مقام اجرایی دست یافتند در این زمان با نشر و توسعه سیاستهای مربوط به خاندان برمکی فرهنگ و هنر ایرانی در مسیر تازه ایی قرار گرفت و میراث خود را به دولتهای ایرانی پس از خود یعنی طاهریان – صفاریان – سامانیان انتقال داد سامانیان در قرون 3و4 ه.ق از دودمانهای ایرانی بودند که بر تمام خراسان – هیرکان – سیستان و خوارزم و کرمان حکومت کردند و طی صد سال در بخشهای مهمی از ایران کنونی تا افغانستان و آسیای مرکزی حاکم شدند در این زمان البسه های موجود نمایشی از پوشاک منطقه خراسان و مدلی از پوشش آسیای مرکزی است و در این زمان تقریبا تفاوت خاصی بین لباس زنان و مردان گزارش نشده و تنها فرق آن در نحوه کلاه و پوشش سر است که در بین مردان کلاه های نوک تیز لبه برگشته و زنان با قبای بلند و شال بلند بر سر دیده شدند تا اینکه بعدها عنصر مهمی وارد ایران شد بنام ترکان که به تدریج قوای حکومتی را بدست گرفتند و پایه گذار حکومت غزنوی و متعاقبا ترکان سلجوقی ایران و بخشی از آسیای صغیر شدند از مهمترین اقدامات سلاجقه در ایران کسب قدرت خلفای عباسی و پیروزی بر دولت روم شرقی است که اولین نشانه های تاثیر پذیری هنر غرب و همچنین ارتباطات فرهنگی در مدت 200 سال اخیر دوره اسلامی رادر ایران بوجود آوردند تا اینکه با حمله مغولان به ایران خراسان ویران شد و دو دوره ایلخانان و تیموریان در ایران پایه گذاری گردید در این زمان نفوذ فرهنگ چینی در ایران بسیار بارز است که در تمام اشکال هنری حضوری درخشان دارد این وضعیت تا دوره صفوی ادامه یافت که مرکزیت آن بر اساس ترویج مذهب تشیع بود که به نوعی ارتباط ایران با غرب و همچنین دولت هند گورکانی را بوجود آوردو بدینوسیله چرخش فرهنگی ایران را با کشورهای همسایه ایجاد نمود دوران شاه عباس بزرگ دوران رونق اقتصادی عمران و آبادی است که باعث اعتلای فرهنگی و ظهور رجال هنر گردید تا اینکه با سقوط دولت صفوی توسط محمود افغان و متعاقباً پایه گذاری سلطنت نادر شاه راه سلطنت دوره زندیه و در کنار آن قاجار هموار گردید از دوره ترکان سلجوقی تا قاجار سه گونه متفاوت البسه در بین زنان باب شده بود که تاثیر بسیار زیادی بر نوع حجاب داشت تنها منابع دسترس این دوره ها کتب خطی و مینیاتور هایی است که از دوره سلجوقی و تیموری و صفوی باقیمانده و بخش اعظم ان بر ظروف سفالین دوره سلجوقی نقش شده است که نگارگری های موجود در نسخه های خطی و نقاشی های دیواری دوره تیموری و صفوی گویای نقش زنان در جامعه می باشند همانطور که بر برخی از ظروف سفالین و لعابدار دوره ترکان دیده میشود زنان در این زمان تاکیدی بر پوشش کامل روی سر نداشته اند و موها در معرض دید قرار داشته است که بیشتر ناشی از نحوه تفکر بیابانگردی و همچنین اعتقادات انان نسبت به حضور آزادزنان در جامعه است زیرا زنان تماما با پوشش ساده بر سر که بیشتر شبیه کلاه های کوچک گرد می باشد با گیسوان به هم بافته نمایش داده شده اند و البسه فاخری که احتمالا ابریشمین است با نقوش و طرح های درهم و الوان مشاهده می شود همچنین در برخی از پیکره های بجا مانده از این دوره زنان را با زیور الات نفیس و البسه بلند به همراه شال بر سر در حالیکه کلاه استوانه ایی کوچک بر سر دارند تصویر کرده اند دوره سلجوقی یکی از دوره های تاریخی ایران بعد از اسلام است که احیای صنایع دستی و هنرهای کاربردی با تنوعات چشمگیر در ان صورت گرفت و رنسانس هنر ایران بعد از اسلام بشمار می آید همچنین با ورود مغولان به ایران و ترویج صنایع هنری چین بسیاری از نقش مایه ها و طرح های ایرانی به اشکال متفاوت بروز یافت که رد پای ان را به عینه بر نسخ های خطی و نگارگری های آن زمان می بینیم زنان در این زمان با ارخالق چسبان و آستین های گشاد شبیه پوشش زنان چینی طاهر شده اند در حالیکه یک لچک کوچک سه گوش بر سر داشته و زیر گلو گره می خورد همچنین چادر گلدار سفید بر سر زنان برخی از نگارگری ها بکار رفته که جنبه عمومیت نداشته است تا این زمان خبری از روبنده و نقاب و همچنین چادر به مفهوم کنونی نیست تا اینکه با ورود دوره صفوی اولین نشانه های روبنده مشاهده گردید اما زنان همچنان به ادامه البسه زنان دوره قبل پوشش داشتند و انواع اروسی ها و دوخت های تزئینی و پارچه های بافته شده عصر صفوی سبب گردید تا تجمل و آرایش سر و تن و البسه بین مردمان خصوصا زنان راه تازه ایی را در پیش گیرد چادرهای رنگین گلدار – لباس هایی در ناحیه کمر چسبان و شلوارهایی دم پا تنگ به همراه شال های توری بر دور سر زنان به همراه کلاه هایی بشکل عرقچین و لچک کوچک تزئینی با پرهای تزئینی روی کلاه به پوشش زنان ایرانی دوره صفوی زیبایی خاصی می بخشید دوره قاجار با ترویج فرهنگ خاص اعتقادی سران سبب گردید تا در این دوره زن وارد عصر جدیدی شده که در انتخاب رنگهای البسه زنان و مردان هم بی تاثیر نبود .ادامه ....