مریم وبلاگ

     از دیگر قبایل بومی ایران که در نوع پوشاک انها شباهت زیادی با نقش آنوبانی نی بچشم میخورد اقوام گوتی هستند که در منطقه آذر بایجان و کردستان می زیستند و نقش برجسته (هورین شیخان )ترکیب بندی موضوع صحنه و البسه سر پل ذهاب را به یاد می آورد اقوام میتانی کاسپی ها هستند که در دامنه زاگرس تا مناطق سرزمین ماد ساکن شده بودند که بیشتر نوع لباس های آنها از اقوام مانایی در منطقه زیویه حسنلو ( ارومیه )تقلید شده است «... در هزاره اول ق.م لباس مردم مانا و ماد غربی و کاسپی ها یکی بود که از لوح نارامسین پیدا است که  آنها مانندلولوبیان لباسی سبک ویا دامن بر تن داشتند و پوست ابلقی بر شانه میافکنده اند.... »[1] یکی از تمدنهای بسیار پیشرفته باستان تمدن اورارتو در منطقه ارمنستان کنونی است که در شکل گیری فرهنگ و هنر ماد و متعاقبا هخامنشیان تاثیر جدی داشت زیرا این دولت در قرن 7 ق.م به اطاعت مادها در آمد و مانایی ها در همان هزاره 1 ق.م جزیی از دولت ماد گردیده و از مهمترین کانونهای فرهنگی تمدن ماد بشمار می آمد در حالیکه به لحاظ ریشه ایی به فرهنگ اورارتو شباهت دارد با این تعاریف با توجه به اینکه دولت ماد از مجموعه اقوام فلات ایران تشکیل شده اند و بیشتر حوادث و رویدادهای تاریخی آن با دولت آشوری گره خورده است دستیابی به نحوه اعتقادی آنان فقط از طریق منابع آشوری میسر می باشد زیرا در متون آشوری چند بار از دین مادها و حتی ماناها نام برده شده و به احتمال زیاد نوع اعتقادات مذهبی این قبایل در شکل گیری نحوه اندیشه مادی ها تاثیر داشته است زیرا در دوره قبل از قرن 7 ق.م اعتقاد آنان بیشتر به خدایان و بت گرایش داشت ونمونه اینگونه پرستش را از تندیس های عجیب تخیلی با بدن شیر و بال عقاب که از غرب سرزمین مادها بدست آمده است می توان دریافت که ظاهراً مذهب کاسی ها و بابلی ها بر آن تاثیر جدی داشته است اما «....دوره دوم که به دوره مغان شهرت دارد به دین زرتشت گرایش داشتند که تصویر حجاری در قیز قاپان با نمایش دو روحانی اطراف مشعل اعتقاد دینی مادهارا به ایزد میترا و نیایش آتش تقویت می کند...» [2]در کتاب سیری در هنر ایران نوشته پوپ پوشاک خاصی را برای مادی ها در نظر داشته است «....بنام کلاه که تا زمان حاضر دوام داشته و اولین بار روی سر سنگی تپه (اشاره الرقه )نزدیک فرات دیده شده و قدمت آن 2000 ساله است همچنان روسای قبایل مادی با بالاپوش تنگ تا مچ پا و جامه شبیه البسه آشور بانیپال می پوشیدند و باشلق بر سر داشتند در واقع با سقوط آشور توسط دولت ماد تشریفات آنها وارد حکومت مادی شد و ردای کم چین تا مچ پا و آستین گشاد و نوعی شنل کوتاه دور شانه باب گردید ...»[3].

   دولت هخامنشی با مرکزیت حکومتی از شوش عیلام تا سوریه و بین النهرین وارث تمدن کهنی است که دین در دولت آن نقش مهمی ایفا می کرد ضمن آنکه ملتهای مختلفی را با آداب و سنن مختلف با تسامح مذهبی اداره و از این طریق ایران محل گذر اقوام و فرهنگهای مختلفی گردید که هر کدام در ایجاد نوعی اختلاط فرهنگی و هنری پیش قدم بودند زیرا در ایالات ایران عصر هخامنشی عقاید مذهبی متفاوتی حاکم بود که با آداب و عقاید موروثی آنان هماهنگ شده و وسعت اراضی کشور و اختلاف محلی با روش سیاست مذهبی هخامنشی سبب گردید تا با وجود مذهب زرتشت و اعتقاد به خدای اهورا مزدا در ایران کلیه باورهای دینی  بابل – مصر و آسیای مرکزی و صغیر سنن و مذاهب محلی را پذیرفته و در محدوده ایران از دستاوردهای هنری و فرهنگی همدیگر استفاده نمایند در واقع  تعامل فرهنگی در این دوره مشاهده میشود که تمام اقوام را با هم پوشش می داد به نوعی که از پوشاک محلی عیلام و بین النهرین بمنزله پوشش مردمی و ازالبسه مادی برای جنگاوران بهره برداری می کردند در این دوره بنا به اعتقاد به اندیشه زرتشت و برابری مقام زن و مرد قدرت مادر الهی زنان تنزل یافت به نحوی که تفاوت پوشش زن و مرد را هم از میان برد نوع اعتقادات مذهبی دوره اول هخامنشی با وجود حضور مطلق اهورا مزدا به مسئله برابری زن و مرد را نشان میداد در حالیکه در نیمه دوم و اواخر این دوره با حضور الهه ها و ایزدان وابسته به دین زرتشت در نوع مظاهر مادی تحولی بچشم می خورد «....نمونه حجاری شده مصادف با دوره کورش بزرگ در دست نیست به احتمال زیاد نوع پوشاک می بایست بر گرفته از مردمان مادی و عیلامی بوده باشدزیرا تاکنون تفاوت چندانی در نحوه پوشش زن و مرد گزارش نشده است تااینکه خشایارشاه اول درتضعیف مذاهب محلی اقدام و مذهب اهورمزدا راجانشین مذاهب مذکور ساخت همچنین داریوش اول که پیوسته بهاهورمزدا متوسل می شد از خدایان دیگر نیز یاد میکردو اردشیر دوم درتمام قلمرو سلطنت خود موازی مذهب اهورمزدا، مذهب خدایانآناهیتا و میترارا نیز بوجود آوردبطوری که از آناهیتا و میترا در کتیبهاردشیر سوم همنام برده شده است توسل به شخصیت روحانی ایزد بانوان در اواسط حکومت هخامنشی نشان دهنده اعتبار والای زنان در این زمان است و با اینکه مذاهب محلی و قدیم نیز به همان وضعوجود داشتند و به کار خودادامه می دادند باز هم در دوره هخامنشیان باوجود یک مذهب رسمی عقاید مختلفدیگری همرایج بود اما پس از گذشت زمان مذهب رسمی بطور قطعبه شکل یک دین در آمد که در تاریخ به نام آیین زردشت معروفاست...[4]»در این زمان حضور قدرتمند ایزدان زن مانند آناهیتا و تجسم آن در قالب زن در بیشتر مهر های دوره هخامنشی در کسوت یک الهه دیده میشود زیرا از حضور زنان در نقش برجسته های ان دوره اثری در دست نیست اما به دلیل اعتبار شخصیت زن در تعالیم زرتشت و اهمیتی که به جایگاه فردی ان داده میشددر بیشتر تصاویر بجا مانده زنان مانند مردان از پوشاک بلند و پوشیده استفاده می کردند که تفاوتی در نحوه پوشش زنان و مردان مشاهده نمیشد و تنها تفاوت ان پوشش سر بوده است .ادامه دارد...