مریم وبلاگ

مطالعه ایی بر رویدادهای تاریخ اجتماعی و فرهنگی ایران متاثر بر نوع پوشاک

    اتفاقات و حوادث تاریخی ناشی از بروز جنگها همواره در تعویض حکومتها نقش عمده ایی داشته است که باعث تغییر کنش های متفاوت فرهنگی برای اقوام ساکن مناطق مختلف جغرافیایی می شود همچنین عامل اسکان و مهاجرت قبایل بومی اختلاطهای فرهنگی را بوجود  آورده  که نشانه های ان در ظواهر زندگی مادی بچشم می خورد  که در این بین تحول نوع پوشاک خصوصا البسه زنان ایرانی است که از دوره باستان با تمدن عیلام خوزستان شروع و تا دوره اسلامی عصر قاجار ادامه می یابد  مثلا منطقه عیلام با مرکزیت شوش خوزستان صاحب تمدن کهن حداقل شش هزارساله است که بیشترین تاثیر را از مناطق همجوار خود بویژه منطقه بین النهرین را داشته و همزمان با ظهور مشهورترین و قدرتمند ترین تمدنهای عصر کهن  به حیات خود ادامه داده و و برخی از شاخصه های فرهنگی – اعتقادی و مذهبی و حتی اجتماعی را از این مناطق به ودیعه گرفته  است که حتی در روند تحول نوع خط – زبان و پوشاک آنها تاثیر جدی داشته است   از رویدادهای تاریخی مربوط به عیلام پیش از تاریخ که بتواند عوامل موثر بر نوع پوشش آن زمان را نشان دهد چیزی در دست نیست اما از نشانه های ساخت پیکرک های متعلق به زنان از جنس سفال که مربوط به هزاره ششم ق.م است مشخص میشود که در آن زمان فن و هنر پوشش در مرحله متکاملتری قرار نداشته و اکثرا برهنه بودند این دوره عصر یکجا نشینی با بافتی کاملا روستایی بوده است و احتمالا اتفاقات ناشی از بروز جنگهای داخلی یا خارجی تاکنون در آن مشاهده نشده است احتمالا همزمانی سلسله آوان در عیلام با دوره سارگون به تغییر و تحول نوع پوشاک این دوره تاثیر گذاشته زیرا همزمان با ظهور این دوره بود که آکدیان به عیلام هجوم آوردند که منجر به زوال آکدیان گردید همچنین با دوره سیماش  مصادف با دوره حمورابی بابل بدلیل قدرت سیاسی و فرهنگی آن مردم بومی منطقه عیلام از باورهای اعتقادی مربوط به رب النوع های باروری بین النهرین پیکرک هایی از زنان می ساختند که خصوصیات تزئینی سومر و آکدیان در آن بارز بود والاترین خدا یک اله مادر یا مادر خدا پنداشته میشد که در سراسر تاریخ عیلام حرمت داشت در این زمان هنرهای بومی به بهترین شکل ممکن رواج یافت و خدای اینشوشیناک به عنوان خدای ملی مورد پرستش قرار گرفت بدلیل نفوذ خدایان بابلی در این زمان ساخت سردیس و ماسک صورت ابداع گردید و بنا به ادامه تفکر زن سالاری و تقدس باروری الهه های زن بسیاری از پیکره های زنان این دوره را با بدن عریان ساختند در این زمان نوعی متانت و سنگینی در رفتار نمایشی برخی از مجسمه های زنان این دوره بچشم میخورد که ناشی از نحوه اندیشه این مردم نسبت به مسائل اعتقادی و دینی آنها بوده که ریشه در قداست زن بعنوان عنصر الهی و مادر خدا داشته است در حالیکه بسیاری از تندیس های مردان کاملا برهنه هستند در بیشتر نمونه های بدست آمده از کاوش های این دوره صحنه های پیش کشی هدایا و نیایشی دیده میشود که درآن افراد و الهگان را در حالات متفاوتی نشان میدهد که بیشتر الهگان زن در حالات نشسته بر تخت با البسه خاص تصویر شده اند و علامت ها ی ویژه ایی مانند شاخه درخت سرو یا نخل و یا گل در دست دارند در بیشتر الواح و نقش برجسته های بجا مانده از این دوره زنان در کسوت الهه با البسه ایی با دامن کاملا بلندچین دار و کلاهی بر سر تصویر شده اند که بحالت نشسته اند در حالیکه از وضعیت پوشش بالاتنه آن فقط سینه های برهنه دیده میشود که احتمالا این نوع تصویر سازی مذهبی را از هنر بین النهرین عاریه گرفته اند دوره عیلام نو از هزاره 1 ق.م با نابودی این سلسله توسط آشور بانیپال همراه است که منجر به پایان افتخارات تمدن آن گردید دوره عیلام جدید دوره زوال هنر است در حالیکه اعتقادات اسطوره ایی مردمان همچنان نسبت به گذشته دایر بوده و کاملا به بابل و آکد وفادارند بیشتر تصاویر خدایان و الهگان بصورت نمادین تصویر سازی شده اند در این زمان پوشش زنان ادامه دوره قبل است با این تفاوت که به ظرافت دوخت و مدل آن افزوده شده ودقت در آرایش مو و صورت بنحو چشمگیری در نقش برجسته های بجا مانده دیده میشود نوع پوشاک سه دوره تاریخی ایران عصر هخامنشی – پارت و ساسانی کاملا بهره گرفته از حوادث تاریخی و اجتماعی است که بلحاظ اتفاقات سیاسی و فرهنگی و ارتباطات برون مرزی اقوام ایرانی بوجود آمده است که تماما ً ریشه در نوع البسه مادی ها و عیلامی ها دارد بررسی تاریخ فرهنگی دوره ماد از پیچیده ترین بخشهای تاریخی است زیرا منابع اطلاعاتی لازم در خصوص مادها توسط دست نوشته های کهن مانند آشوری ها و کتیبه ها قابل دسترسی است که بزبان های بیگانه نوشته شده که بنا به تنوع آن و اشکالاتی که در خواندن و ترجمه آن بچشم می خورد تا حدی آشنایی به تاریخ گذشته ماد را تا قبل از ظهور آریایی ها مشکل میکند اما آنچه از نظر یک مرجع قابل دسترسی است نظریات هرودت می باشد که مطالب مناسبی در ارتباط با چگونگی شکل گیری مادها نوشته و نشان میدهد در قرنهای ابتدایی هزاره 1 ق.م تا زمان استقرار مادها در ایران بخش هایی وسیعی با تمدنهای مانایی – سکا یی– کاسپی – اورارتو – کاسی - عیلام – سومری و... به عنوان حکومتهای منطقه ایی حضوری درخشان داشته اند که برای شناخت جامعه فرهنگی اقوام ماد می بایست مختصر اطلاعاتی پیرامون نحوه تکوین این اقوام در مناطقی که بعدها محل نشر و گسترش تمدن ماد شده اند داشت این اقوام لولوبی ها – ماناییها – گوتی ها – اورارتوهستند که در شکل گیری مادها تاثیر جدی داشتند لولوبی ها در بالای رود دیاله تا دریاچه ارومیه ساکن بودند و در کتیبه آشوری به انان زاموآ می گفتند از نشانه های تصویری انان بلحاظ نوع پوشاک اولیه مردم ماد اثر پل ذهاب بنام نقش برجسته انوبانی نی است که تفاوتی بلحاظ نوع پوشاک زنان و مردان در ان بچشم نمی خورد اینگونه پوشش تا زما ن استقرار اقوام متفاوت بعدی که در میان مادی ها تداوم داشت ادامه یافت از مهمترین ویژگی این پوشش لباس زن الهه با البسه چین دار و طبقه طبقه ایی است که قسمتی از یک شانه را پوشانده و شباهت جالبی با البسه زنان عیلامی هم عصر خود دارد.ادامه دارد...