مریم وبلاگ

 قسمت سوم-

هنر هندویی ازلی است و تنها کسی که توانسته مرتبه چهارم ودانتا رادرک کند قادر به تجسم بخشی روح الهی است کسی که حقیقت آیین هندو رادرک کرده است بگفته کوماراسوآمی این حقیقت در کسی است که از سمسارا نجات یافته و به موکشا رسیده است هنرمندی که وجودش با نور اشراق روشن شده و به مرتبه ایی رسیـــــده که « جسم اش قربانگاه و بدین سان آتمان ( حقیقت عالم صغیر ) را به برهمن ( حقیقت عالم کبیر ) پیوسته است عالم بیرون , شخص است و عالم بیرون همه هستی ملموس اجزای بدن پراجاپاتی است که اورا در وجه های دیگر پروشا و ویشوا کراما خوانده اند هنگامیکه خدایان پروشا را قربانی کردند ... پروشا سراسر عالم را فرا گرفته است و جمله چیزهایی است که پدید آمده و جمله آنچه پدید خواهد آمد پس سراسر هستی آنچه انسان پدید آورده و آنچه در طبیعت است تجلی حقیقت آیین هندو است و اثر هنری از آن مستثنی نیست » [1]( رحیـــم زاده , 1381 , « پرسش از حقیقت معماری هندو » : 84 ) این جمله موید دو اصل بنیادین جهان شناسی هندویی است که به آن اشاره گردید زیرا در اندیشه هندویی تمام جهان و کائنات جلوه گاه تن الوهیت است که سبب گردید تا دو اصل تناظر و تجلی شکل گیرد اصل تناظری که انسان را معادل عالم و عالم را معادل انســـان می داند و اصل تجلی که محل ظهور صور و اسماء الهی برهمن در عالم پنداشته می شود در اندیشه هندویی تناظر هستی با برهمن شروع مـــی شود ( تجزیه پیکر پروشا ) و در نهایت به اتمن می رسد و این اتمن همان برهمن یا اصل خویشتن است که نفس خودی انسان سعی دارد تا با ان یکی شود و این وحدت گرایی اتمن به برهمن , راز هنر هندویی است در این رابطه یکی از اسطوره های هندویی بیان می کند آفرینش بر اساس تجلی و ظهور اسماء الهی آغاز گردید و همه چیز از پروشا ( وجهی دیگر از برهمن ) بدست می آید بنا به روایــت ریگ ودا « دواها در آغاز جهان پروشا را قربانی کردند تا بخشهای مختلف کیهان و انواع موجودات زنده را بیافرینند ... دواها نمودگار ساحت الهی یا مظاهر جهات یا کنش بودهی هستند که برابر با کلام – لوگوس – عـــقل یا فعــل الـــهـــی اســـت » ( بورکهارت , 1367 :20 ) و کار هنرمند هندویی عکس قضیه تجزیه پیکر پروشا است زیرا با ید با اعتقاد به ازلیت امر الهی و با دستورات آسمانی در سایه تعالیم اوپانیشادها ( کثرات را به وحدت ) بازگردانید این نوع فعالیت هنری به منزله رجعت مخلوقات به سوی خدای ازلی محسوب می شود و تکلیف انسان این است که با مراسم قربانی اعضای پراکنده این خدا را جمع کرده و به هم پیوند دهد خدای ازلی که در هنر هندویی به صور مختلف ظهور یافته و هر کدام در تعین بخشی عالم دخالت دارند برهمن در تعالیم دینی هندویی با نام های متفاوت ظاهر شده است و در ریگ ودا به نام های پروشا – پراجاپاتی از ان نام برده اند خدای برهمن برای آفرینش جهان و کائنات خود را به اشکال متفاوت ظاهر می کند و به این لحاظ تمام هنرهای دینی هندویی در راستای همان صور متفاوت برهمن سبکهای هنری هندو را بوجود آورده است برهمن اشاره به ذات نامتناهی و تنزیهی خدا دارد و خدای آفرینش است که صفات متفاوتی می پذیرد و در قالب 3 خدای ( برهما – ویشنو – شیوا ) ظاهر می شود « موها پاترا و آندرهیل سه خدای تثلیث هندو را سه وجه خدای راس یا برهمن می دانند که ذات نامعلوم داشته و خدایان دیگر تجلیات خدای واحد یا برهمن هستند » ( شنکایی ,1381 :320 ) زیرا می بایست در سیر تکاملی خود صفات و حالات متفاوتی بپذیرد و کاینات را خلق کند و در این شرایط برهمـــــن ( واحد و کثیر ) هم قابل و صف و هم غیر قابل وصف است در حالت اول برهمن همان وجود مطلق است که به عنوان عامل و علت اصلی پیدایش موجودات قلمداد می گردد و با اراده مطلق خود در قالب شاکتی باعث ظهور مایا شده و سپس قوه خلاقه او در جهان جریان یافته و کاینات را خلق می کند برهمن در اوپانیشادها به دو وجه صفت پذیر و غیر قابل وصف توصیف شده و به ان نیر گانا – ساگانا گویند برهمن در حالت نیر گانا بدون صفت بوده و فقط قایم به ذات خود است اما در حالت ساگانا صفات می پذیرد و با اشکال متفاوت خدایان هندویی در جهان ظاهر می شود که هر کدام از این خدایان تجسمی از نیروهای الهی یا اسمای او هستند که صورت جسمانی گرفته اند و به این سبب هنر هندویی سرشار از پیکره های خدایانی است که هر کدام نموداری از صفات خدای برهمن هستند « برها دارا نیکا اوپانیشادها درباره جهان گفته شده که تمایز اجزای جهان و شناخت تکثر در آن فقط و فقط بوسیله نام ها و اشکال و مفهوم و صورتها میسر است » ( کوماراسوآمی , 1383 , « نظریه هنر در آسیا » :49 ) یکی از صفاتی که برهمن بخود گرفته و در وجود انسان قرار دارد ( روح آتمن ) است زیرا با این روح همه چیز در جهان ساری و جریان دارد در مکتب ودانــــــتا عالی ترین فعالیت معنوی انسان در این خلاصه می شود تا بتواند حــقیقــــت وجودی خــود را ( آتمن ) یـــا ( روح اعلی برهمن ) را بشناسد و با ان یکی شود زیرا تنها اصل رستگاری آیین هندو در این غایت نهفته است گفته شد خدای برهمن در قالب خدایان مختلف ظاهر شده و عالی ترین شکل این خدایان همان سه وجه او هستند یـعنــی ( برهما – شیوا – ویشنو ) این سه وجه در حقیقت از خدای برهمن ساگانا بدست می آیند زیرا برهمن در حالت ساگانا بشکل خدای متشـــــــــخص ( ایشوارا ) ظاهر می شود تا علت تمام جهان گردد و کنترل هستی توسط سه وجه برهمن امکان پذیر می باشد در اندیشه هندویی اعتقاد دارند برهمن ( روح مطلق) = اتمن با کلام خود کائنات را خلق می کند که به این کلام اسم اعظم ( پرنو ) می گویند این اسم اعظم در آیین هندو (کلام ) مقدسی است که هم برهمن و هم اتمن است و وجهی از وجوه برهمن ساگانا است و دارا شکوه به این اسم اعظم ( ناد ) یا نفس الرحمان می گوید و ان را معادل لـفـــظ ( کن ) در قران کریم می داند اما هندوها منشـا ء ( اسم اعظم ) و کلام هندویی را به الهه سارا سواتی سرچشمه تـــمــام ( کلام – صدا – آوازها ) ارجاع می دهند آنها عقیده دارند این الهه با سه قسم ( اناهت – آهت – سابدا ) الفاظ انسانی را با هم ترکیب می کند و از این آواز اسم اعظم ( اوم ) بوجود می آید و ( اوم ) کلام مقدس هندویی است که می تواند سه صفت ( ایجاد – ابقاء- افنا ) داشته باشد و این سه صفت سه وظیفه هستند که در قالب ( برهما – ویشنو – شیوا ) یعنی صور متفاوت برهمن ساگانا  کنترل چرخش حیات را به دست می گیرند [2].ادامه دارد...