مریم وبلاگ

اسب : در مراسم دینی و اسطوره ها اسب مقام بالایی دارد در وهله اول اسب نماد خورشید است و گردونه خورشید را می کشد و برای خدای خورشید قربانی میشد در مراسم تدفینی قدیم اسب جزو دارایی با ارزش شخص مرده بود که با او دفن میشد اسب نماد شجاعت و قدرت و سرعت بود کاسی ها الهه پرورش اسب را می پرستیدند بر کهن ترین یاد مانهای بودایی یعنی ستون های آشوکا اسب جزو 4 حیوان مقدس پنداشته میشد در چین هم اسب نماد مردانگی بود و در هنر قرون وسطی مسیحی چهار اسب در کتاب مکاشفات یوحنا نماد جنگ – فتح – قحطی و مرگ بحساب می آمد اما ایرانیان از عهد باستان برای اسب احترام قائل بودند اسب یاری وفادار هوشمند و چالاک و زیبا بود که ستوده میشد اسب بعد از گاو مفید ترین حیوان بود و آن را در ادب و هنر و عقاید خود جاودان داشته و درباره آن افسانه سرایی می کردند اسب نزد هندو اروپاییان بویژه آریایی ها مال و دارایی بود و بعنوان هدیه و مزد کاربرد داشت و یا برای فدیه به ایزدان خصوصا خدای خورشید قربانی میشد اسب سفید از همه بهتر بود که رنگش با روشنی و تابندگی ربط داشت و حالت تقدس داشت اوستا مقام بلندی برای اسب قایل بود و آن را همسنگ با مرد دلیر با نعمت ها بشمار می آورد اسب را از ایزدان درخواست می کردند تا اشی فرشته توانگری به آنها ارزانی کند در آبان یشت آمده که شاهان و قهرمانان بارها به اردوی سور آناهیتا فدیه می دادند تا به آنها اسب تندرو و خوش رنگ و گردونه های استوار ارزانی دارد نام بسیاری از قهرمانان اسطوره ایی اوستا از جمله خاندان زرتشت با کلمه اسب ترکیب شده مانند گرشاسب – گشتاسب – جاماسب – پورشسب- شیراسب- ایزدان به داشتن اسبان نجیب و نژدا عالی می بالیدند و گردونه ایزد سروش با چهار اسب کشیده میشد چهار اسب سفید که زوال ناپذیر بودند و از آخور آسمانی می خوردند و سم های آنها زرین و سیمین بود یوغ گرانبها داشتند و گردونه مهر را می بردند اهمیت اسب در اساطیر ایران به حدی بود که حتی ایزدان به اشکال آنها در می آمدند مانند ایزد تیشتر ایزد باران که بسان اسب سفید با گوش زرین مجسم میشد آثار اسب در نیمه اول هزاره 1 ق.م در تپه گیان نهاوند – تپه سیلک کاشان – شوش خوزستان – و چغازنبیل بدست آمد از تپه مارلیک آلات رزم و طلسم را از دندان اسب می ساختند و اهمیت آن در دوره ماد و هخامنشی و اشکانی ادامه یافت در دوره ساسانی اسب بر ترین حیوان بود و نشان آن بر حجاری – مهر – پیاله ها- ظروف ساسانی دیده شده است مانند اسب بهرام یکم در بیشابور و اسب شبدیز اسب خسرو پرویز در تاریخ ایران چند اسب بسیار مشهورند که برای آن شعر گفتنه اند مانند رخش رستم – اسب سیاه یا شبرنگ بهزاد – که اسب سیاوش است که اورا از خرمن آتش گذراند و اسب داریوش بزرگ که بموجب افسانه ایی باعث به تخت رساندن او شد در نوروز نامه دانشمند ایرانی خیام آمده است از صورت چهار پایان هیچ صورتی تیکوتر از اسب نیست زیرا اسب پادشاه چهار پایان چرنده است و فرشته ایی که گردونه خورشید را می کشید بصورت اسب است .

ماهی :مانند گل نیلوفر با افسانه پرورش تخمه سوشیانت در آب تقارن دارد در نقوش آئین میترا نقش ماهی در کنار میترا است و در برخی نقش ها دو ماهی در شکل خاص روبروی هم هستند که ناشی از حلقه یا دایره است حلقه رمزی از پیمان و نشانی از کل واحد است و اتحاد را نشان می دهد نقش ماهی با خورشید و چلیپا همداستان است ماهی نماد حاصلخیزی و باروری است که در آغاز تفکر بشر با نقش مادر – الهه همراه بود و یکی از 4 عنصر در غذالی تشریفاتی آئین باستان است ا آ خدای سومری با بدن بز و دم ماهی نشان داده میشد در باورهای اساطیری نخستین ماهی از اقیانوس مقداری گل بیرون آورد و زمین با ان شکل گرفت و سمبل شروع و اغاز بود ماهی نشان حفاظت و نگهداری است و مردمانی را که از سیل و طوفان رهانیده شده بودند را راهنمایی می کرد ماهی محافظ درخت زندگی است و نقش دو ماهی در ایران باستان علامت ماه اسفند است و در آئین مهر باور بر این بود که ایزد مهر درون آب متولد شد و دو ماهی مهر را از آب بیرون آورد مجسمه ایی از مهر باقی است که دو ماهی را در دوطرف چهره مهر نشان میدهد مهمترین نقش ماهی از دوره هخامنشی از کاخ پاسارگاد بدست آمد که مربوط به کاهن آئین خدای ائا است که لباس تزئیناتی بشکل ماهی دارد ائا خدای بزرگ بین النهرین و نماد آن آب و گاهی ماهی بود این هنر از این راه به عصر هخامنشی رسید از دوره پارت ها نقش ماهی بدست نیامد و در دوره ساسانی کم است و بیشتر بر ظروف قلم زنی می شد  در دریای چچست که تخم زرتشت در ان نگهداری میشود ماهی بنام کر وجود دارد که از تخمه مراقبت می کند تا سه منجی به ترتیب از ان بارور شوند .

شیر: یکی از نقوش رایج و محبوب در هنر مصر – بین النهرین – ایران است در کهن ترین تصاویر بدست امده شیر را مربوط به نیایش خورشید بعنوان خدا می دانند شیر نگهبان نمادین معابد و کاخ ها و مزارها بود در مصر شیر را با خدای رع یا خورشید – و با امون – رع خدای دوگانه و با نام دیگر هوروس یکی می دانستند معابد مصر با تندیس شیر مراقبت میشد در مجسمه های آشور شیر با سر اژدها هم بکار میرفت یا عقاب با سر شیر که بر مهرهای استوانه ایی هزاره 4 ق.م بکار می رفت تصویر گیل گمش در فرهنگ سومر سر دو شیر را بین دستان خود می فشارد نقش شیر در قرون وسطی هم بکار میرفت دانیال نبی در کنار شیران نشان داده شده شیر و خورشید در ایران در تصویر مهر با سر شیر نشان داده شده است در اساطیر هند شیر نماد درنده خویی است و خدای ویشنو بصورت شیر – مرد نمایش داده شده است بر ستون آشوکا 4 شیر چرخ قانون را نگاهداری می کنند شیر بعنوان سلطان حیوانات در بیشتر مذاهب دنیا مانند هندو اشرف مخلوقات است و حتی از انسان هم برتر پنداشته میشود نقش شیر بعنوان یکی از نقوش جهانی سمبل ماه و خورشید – خوب و بد – روز و شب – هوشیاری و قدرت – قانون و عدالت - -محافظ درها و دروازه های گنج هاست در ایران باستان نشانه سلطنت و قدرت و روشنی بود نقش آن تا دوره اسلامی هم بکار میرفت در مذهب شیعه مفهوم نمادین خاص دارد که برای نمایش شهامت و شجاعت امام علی ع بکار رفت مفهوم شیر خدا را داشت در تعزیه ها و عزاداری های دینی روز عاشورا را بعنوان سمبلی از شیر قرار می دادند که روبروی تعزیه حرکت می کرد شیر نمادی از برج اسد است که معتقدند وجود فصل بهار و رویش گیاهان و عید نو در این ماه منطبق میشود شیر و خورشید نماد ملی ایران است و در تمام ستونها ی  سنگی بابل و هخامنشی دیده میشود شیر نماد میترا – خورشید و مهر هم هست نقش شیر و خورشید پرچم رسمی ایران بود و جشن مهرگان روز 16 مهر در ایران به جشن شاهان مشهور بود زیرا خورشید و شیر را نماد مهر می دانستند .

ادامه داره ..